Đánh giá tiết dạy học có ứng dụng CNTT

I. PHÂN BIỆT CÁC KHÁI NIỆM

– Giáo án điện tử- Bài giảng điện tử

– Ứng dụng Công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT) trong dạy học = ICT (Information and Communication Technologies in education) trong tiếng Anh, hay TICE (Technologies d’information et de communication pour l’enseignement) trong tiếng Pháp.

1. Giáo án

“ Kế hoạch và dàn ý giờ lên lớp của giáo viên, gồm có đề tài của giờ lên lớp, mục tiêu giáo dục và giáo dưỡng, nội dung, giải pháp, thiết bị, những hoạt động giải trí đơn cử của thầy và trò, khâu kiểm tra nhìn nhận … Tất cả được ghi ngắn gọn theo trình tự trong thực tiễn sẽ diễn ra trong giờ lên lớp. Giáo án được thầy giáo biên soạn trong tiến trình sẵn sàng chuẩn bị lên lớp và quyết định hành động phần đông sự thành công xuất sắc của bài học kinh nghiệm. ”Nguồn : http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn

2. Giáo án điện tử (giáo án có ứng dụng CNTT = ICT lesson plan = scénario pédagogique utilisant les TICE)

Giáo án truyền thống của giáo viên nhưng được đưa vào máy vi tính, giáo án truyền thống nhưng được lưu trữ, thể hiện ở dạng điện tử (trên máy tính).

Khi giáo án truyền thống cuội nguồn được đưa vào máy tính thì những ưu điểm, thế mạnh của CNTT sẽ phát huy : tàng trữ, hình thức, san sẻ, giải quyết và xử lý, quản trị …Giáo án điện tử không bao hàm có hay không việc ứng dụng CNTT&TT trong tiết học mà giáo án đó biểu lộ .Nguồn : Những yếu tố chung về thay đổi giáo dục THCS-môn Tin học, Vụ Giáo dục đào tạo Trung học-Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2007, trang 95, 96 .Khái niệm “ giáo án điện tử ” quen dùng trong thực tiễn lúc bấy giờ, nhưng trong tiếng quốc tế ( Anh, Pháp ) không có khái niệm giáo án điện tử ( e-lesson plan ) như e-learning, e-banking hay, e-commerce, e-mail … chính bới khi nói e – ( electronic ) nội hàm ý “ trên máy tính và trải qua những mạng truyền thông online – máy tính ” .Ví dụ : E-Mail, e-mail : Việc truyền thư tín và những thông tin bất kể được sẵn sàng chuẩn bị dưới dạng điện tử ( trên máy tính ), trải qua những mạng truyền thông online – máy tính .( Nguồn : http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn ) .

Một lớp tập huấn soạn giáo án điện tử

3. Bài giảng và bài giảng điện tử (ICT lesson = Leçon intégrant les TICE)

Nếu coi giáo án là “kịch bản” thì bài giảng được coi là “vở kịch được công diễn”. Bài giảng là tiến trình giáo viên triển khai giáo án của mình ở trên lớp.

Như vậy bài giảng điện tử là bài giảng của giáo viên được thể hiện trên lớp nhờ sự hỗ trợ của các thiết bị điện tử và phương tiện CNTT&TT.

Trong tiếng Anh, Pháp, cũng không có khái niệm “ bài giảng điện tử ” theo nghĩa dạy học trên lớp ( Computer-based Learning ). Chỉ có khái niệm “ Tiết dạy có ứng dụng CNTT ” = “ Information and Communication Technologies-based learning ” ( ICT ), hay « “ Leçon intégrant les technologies d’information et de communication ” ( TIC ) .

4. Ứng dụng CNTT&TT trong dạy học.

4.1. Các hình thức ứng dụng CNTT trong dạy học:

– Computer-based learning (dạy học dựa vào máy tính, thường trên lớp):

Bài giảng trên lớp có một số ít khai thác ứng dụng CNTT dưới sự hướng dẫn của giáo viên ( sự tương tác người học-máy còn hạn chế ) .

– E-learning (computer-based training hay web-based training, học qua mạng = apprentissage en ligne):

Sử dụng máy tính và qua mạng để tự học những bài giảng mà giáo viên soạn sẵn ( tính tương tác cao ) .Đặc điểm của dạy học có ứng dụng CNTT là tính tương tác ( interactive ) giữa người học với phương tiện đi lại CNTT .

Màn hình máy tính với hình ảnh của một bài giảng E-learning

4.2. Phương tiện CNTT&TT ứng dụng cho bài giảng trên lớp thường gồm:

– Máy móc, thiết bị điện tử .

– Phần mềm trình chiếu như powerpoint (đơn giản và thuận tiện nhất) hay một số phần mềm trình chiếu khác. Đây là dạng phổ biến nhất hiện song hay nhầm lẫn gọi đây là giáo án điện tử. Vì vậy việc sử dụng powerpoint soạn bài, có thể gọi là bản trình chiếu.

Sử dụng bản trình chiếu trong tiết dạy học

– Các ứng dụng dạy học như ứng dụng thí nghiệm ảo …

– Các công cụ thể hiện multimedia. Một sản phẩm, một phần mềm, một thiết bị tin học được cho là multimedia khi nó cho phép khai thác thông tin đa thức, nhiều kiểu như: văn bản văn bản (text), âm thanh (sound), tiếng nói (voice), hình ảnh tĩnh (image), video-clip, hình động (animation), đồ hoạ (graphic)…

II. Đánh giá việc ứng dụng CNTT&TT trong tiết dạy học chỉ ở góc độ ứng dụng CNTT&TT

III. Đánh giá tiết dạy học có ứng dụng CNTT&TT ở mức độ tổng thể tiết dạy-học vừa có ứng dụng CNTT&TT, vừa sử dụng các phương tiện, thiết bị khác

Trong thực tiễn dạy học ở những trường đại trà phổ thông lúc bấy giờ, có nhiều quan điểm khác nhau về nhìn nhận chất lượng ứng dụng CNTT&TT trong dạy học. Nhiều tiết học sử dụng công cụ trình chiếu powerpoint rất mê hoặc, nhưng hiệu suất cao sư phạm không cao. Học sinh chỉ theo dõi những hình ảnh chiếu trên màn hình hiển thị, chưa tích hợp ghi chép vở, và tất yếu không có những hoạt động giải trí học tập cá thể .Cần có những tiêu chuẩn nhìn nhận tiết dạy-học có ứng dụng CNTT&TT để xu thế cho việc sử dụng CNTT&TT trong dạy học ở đại trà phổ thông .5 tiêu chuẩn ( 10 tiêu chuẩn ). Mỗi tiêu chuẩn tối đa 2 điểm .

a. Tiêu chuẩn về nội dung (3 tiêu chí)

1. 1. Chính xác về khoa học bộ môn, về quan điểm tư tưởng.
2. 2. Đủ nội dung cơ bản và đáp ứng đầy đủ mục tiêu bài học; có tính hệ thống; nhấn mạnh đúng trọng tâm.

3.  Liên hệ thực tế phù hợp và có tính giáo dục; có sử dụng tài liệu minh họa cho bài giảng điện tử  (phương tiện multimedia: văn bản, phim, âm thanh, phần mềm hỗ trợ…) chính xác, có ý nghĩa, sát với nội dung bài học, đúng lúc, đúng liều lượng.

Yêu cầu đơn cử :Đánh giá việc lựa chọn chủ đề để ứng dụng CNTT&TT có sử dụng phương tiện đi lại multimedia minh họa .- Trong hàng loạt chương trình, không phải bất kỳ chủ đề nào, bài học kinh nghiệm nào cũng phải ứng dụng CNTT&TT. Trong trường hợp chủ đề dạy học chỉ cần tới những thiết bị truyền thống lịch sử thì dứt khoát không sử dụng CNTT&TT. Việc sử dụng CNTT&TT sẽ không chỉ tốn kém mà có năng lực làm giảm chất lượng tiết dạy-học. Tiết dạy-học được lựa chọn phải có trường hợp dạy học ứng dụng CNTT&TT hiệu suất cao .- Ngoài những slides, có những ứng dụng dạy học, những phương tiện đi lại multimedia như : video-clips, hình ảnh, âm thanh, graphic … làm rõ và biểu lộ được sinh động nội dung bài học kinh nghiệm, dễ hiểu, đạt hiệu suất cao cao cho minh hoạ, giúp học viên tò mò, hệ thống hóa và khắc sâu kiến thức và kỹ năng .

– Có thể có các siêu liên kết (hyperlinks) ghép nối giữa các slides, các phần mềm dạy học, các video-clips,… khéo léo, phù hợp trình tự bố cục bày dạy, làm cho bài dạy dễ hiểu, logic và không mất thời gian tìm kiếm.

– Tùy bài mà chọn dùng ứng dụng dạy học và những slides chữ, hình ( hình động hoặc hình tĩnh ), slides sơ đồ cho tương thích. Nội dung và tài liệu trong những slide phải bảo vệ minh họa, khắc sâu và chốt lại hoặc hệ thống hóa được kiến thức và kỹ năng ( đặc biệt quan trọng phần trọng tâm bài ), hướng dẫn học viên tìm tòi, mày mò bài học kinh nghiệm .Phương tiện multimedia, ứng dụng ứng dụng sát nội dung bài học kinh nghiệm, không lạm dụng, đạt hiệu suất cao cao và sinh động trong biểu lộ kỹ năng và kiến thức và dẫn dắt học viên kiến thiết xây dựng bài học kinh nghiệm .

1. b. Tiêu chuẩn về phương pháp (2 tiêu chí)

4. Phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn, với nội dung của kiểu bài lên lớp.

5. Kết hợp tốt các phương pháp trong hoạt động dạy và học; kết hợp tốt việc ứng dụng CNTT với các phương pháp dạy học phù hợp với nội dung của kiểu bài lên lớp.

Xem xét sự phối hợp thuần thục giữa việc sử dụng chiêu thức đặc trưng của bộ môn ; tránh việc xem ứng dụng CNTT&TT là một giải pháp dạy học mới chính do ứng dụng CNTT&TT chỉ giúp tương hỗ thay đổi giải pháp dạy-học, ví dụ có nhiều trường hợp cần tới tổ chức triển khai hoạt động giải trí học tập cá thể và nhóm thì giáo viên lại trình chiếu powerpoint theo kiểu dạy học hàng loạt .

c. Tiêu chuẩn về phương tiện và kỹ thuật (2 tiêu chí)

6.  Kết hợp tốt việc sử dụng phương tiện cho bài giảng điện tử và các phương tiện, thiết bị dạy học khác phù hợp với nội dung của kiểu bài lên lớp (khi cần thiết).

7. Thiết kế các slide đẹp, khoa học, phù hợp với đặc trưng bộ môn; màu sắc hài hòa, phối màu giữa phông nền và chữ hợp lý, phù hợp với nội dung; hình và cỡ chữ, kiểu chữ rõ; các hiệu ứng hình ảnh, màu sắc, âm thanh được sử dụng hợp lý, không lạm dụng; bài trình chiếu có hệ thống, dễ theo dõi, có cấu trúc rõ ràng; học sinh ghi được bài.

Xem xét việc tích hợp phương tiện đi lại dạy-học truyền thống lịch sử với phương tiện đi lại CNTT&TT và kĩ thuật phong cách thiết kế những slides .- Xác định xem có phải trường hợp dạy-học chỉ cần phương tiện đi lại truyền thống lịch sử đơn thuần rẻ tiền, mà giáo viên vẫn dùng phương tiện đi lại CNTT&TT .- Xác định việc phối hợp thuần thục những phương tiện đi lại dạy-học truyền thống cuội nguồn và phương tiện đi lại CNTT&TT trong những trường hợp đơn cử ( khi thiết yếu sử dụng những phương tiện đi lại này ) vì việc sử dụng phương tiện đi lại CNTT&TT ( mỗi phương tiện đi lại multimedia và ứng dụng dạy học ) phải có mục tiêu, ý đồ riêng .- Xác định xem giáo viên có biết thao tác tốt những slides với những phương tiện đi lại multimedia và ứng dụng dạy học ( PMDH ) sử dụng ; giáo viên có biết tổ chức triển khai cho học viên ghi chép khi trình chiếu những slides của powerpoint .- Trình bày thẩm mỹ và nghệ thuật, rõ nét, dễ hiểu, dễ nắm, kích thích được sự hưng phấn, tích cực, dữ thế chủ động, phát minh sáng tạo của học viên ; không làm học viên mất tập trung chuyên sâu vào bài học kinh nghiệm bằng những phương tiện đi lại multimedia không thiết yếu, chỉ thuần trang trí .Yêu cầu đơn cử :+ Phối hợp uyển chuyển giữa trình chiếu với ghi bảng, ghi vở, ăn khớp giữa những slides với lời giảng, giữa hoạt động giải trí của thầy – trò với tiến trình bài dạy. Dù trên bài giảng điện tử có sắp xếp những slides ; hoặc trên những slides có sắp xếp những chỗ để trình diễn nội dung chính cho học viên ghi, nhưng bảng cũng phải là nơi để giáo viên minh họa, lan rộng ra thêm những điều không có trong sách giáo khoa hoặc lý giải những vướng mắc của học viên, là nơi để học viên trình diễn bài tập của mình .

Không biến “đọc – chép” thành “nhìn – chép”

+ Nhịp độ trình chiếu và tiến hành bài dạy vừa phải, tương thích với sự tiếp thu của phần đông học viên. Học sinh theo dõi kịp và ghi vở kịp .+ Hình và chữ phải rõ, nét ; cỡ chữ đủ lớn để xem ; gọn lời, trình diễn đẹp và có tính trực quan, biểu lộ điển hình nổi bật được kiến thức và kỹ năng .+ Các hiệu ứng hình ảnh, sắc tố, âm thanh, hoạt động được sử dụng có mức độ, hài hòa và hợp lý, không bị lạm dụng, không quá tải so với học viên, không gây nhiễu loạn làm mất tập trung chuyên sâu vào bài học kinh nghiệm. Các hiệu ứng không làm học viên phân tán chú ý quan tâm, không quá nhiều, sử dụng có xem xét đến ảnh hưởng tác động bất lợi của nó. Ví dụ : Con chữ Open lẻ tẻ, rời rạc, hoạt động bay bướm, vòng vèo, lừ đừ ; những dòng chữ hoạt động quá cầu kỳ hoặc rời rạc, lừ đừ ; sắc tố sặc sỡ, loè loẹt ; âm thanh ồn ào chói tai khi chuyển slide hoặc ghi lại trắc nghiệm. Phối màu không khoa học khiến những dòng chữ mờ nhạt, khó nhìn, ví dụ : Hình ảnh và sắc tố làm nền sặc sỡ / chữ màu vàng nhạt ; hoặc nền màu vàng nhạt / chữ màu vàng / nâu, khó thấy chữ .+ Giáo viên làm chủ được kỹ thuật, thao tác thuần thục, trình chiếu không trục trặc .+ Khoa học trong cách phong cách thiết kế, trình diễn. Các slides không quá nhiều ( thông thường ≤ 30 slides / 1 tiết ), được phong cách thiết kế khoa học, tương thích với đặc trưng bộ môn, có công dụng giúp học viên tâm lý, tìm tòi, mày mò, rèn luyện. Có phương tiện đi lại multimedia nào không thật sự thiết yếu không ?+ Có sắp xếp những slides để trình diễn nội dung cho học viên ghi. Các slides này thường được phong cách thiết kế với màu nền, màu chữ khác với những slides khác .

d. Tiêu chuẩn về tổ chức lớp học (2 tiêu chí).

8. Thực hiện linh hoạt các khâu lên lớp, phân phối thời gian hợp lý ở các phần, các khâu.

9. Tổ chức và điều khiển học sinh học tập tích cực, chủ động phù hợp với nội dung của kiểu bài; đảm bảo tính tương tác giáo viên-học sinh, học sinh-giáo viên, học sinh-học sinh.

– Đánh giá sự phân phối thời hạn hài hòa và hợp lý giữa những bước lên lớp, những nội dung ( chính, phụ ), những khâu ( ôn, giảng, luyện ) .- Đánh giá việc tổ chức triển khai học viên học tập tích cực .- Đánh giá bài giảng bảo vệ sự tương tác giữa học viên với bài học kinh nghiệm, sự cung ứng với tính thành viên trong bài học kinh nghiệm, hoàn toàn có thể giúp học viên tự học mọi lúc, mọi nơi .+ Tổ chức hài hòa và hợp lý việc trình chiếu, minh họa với việc tổ chức triển khai hoạt động giải trí học tập, rèn luyện theo tổ, nhóm ; tinh chỉnh và điều khiển học viên góp phần thiết kế xây dựng bài ; tạo điều kiện kèm theo cho học viên tương tác với bài giảng điện tử .+ Có những câu hỏi tương tác với bài học kinh nghiệm trải qua bài tập thực hành thực tế : Các câu hỏi được kiến thiết xây dựng nhằm mục đích kích thích tính động não của người học, thực thi mục tiêu lấy người học làm TT, chú trọng tính dữ thế chủ động .

+ Có nguồn tư liệu phong phú liên quan đến bài học, tài liệu, websites tham khảo để người học tự chủ đọc thêm, nhưng trích dẫn có liều lượng thích hợp.

e. Tiêu chuẩn về kết quả, hiệu quả (1 tiêu chí)

10. Việc ứng dụng CNTT&TT giúp giáo viên tổ chức tốt hoạt động dạy học, tạo hứng thú trong học tập của học sinh, góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Học sinh ghi được bài, đa số học sinh hiểu bài, nắm vững trọng tâm, biết vận dụng kiến thức.

Đây là tiêu chuẩn nhìn nhận rất là quan trọng. Tiêu chí nhu yếu phải xác lập là hiệu suất cao của tiết dạy học. Học sinh hứng thú học tập hơn, thực sự hoạt động giải trí tích cực trong học tập. Kiến thức, kĩ năng đạt được qua tiết dạy học có CNTT&TT phải tốt hơn khi chỉ dạy bằng những phương tiện đi lại truyền thống cuội nguồn .- Thực hiện được tiềm năng bài học kinh nghiệm .- Học sinh ghi chép được bài, hiểu bài và hứng thú học tập .- Học sinh tích cực, dữ thế chủ động tìm ra bài học kinh nghiệm .- Học sinh được thực hành thực tế, rèn luyện .- Phát huy được công dụng điển hình nổi bật của CNTT&TT mà bảng đen và những vật dụng dạy học khác khó đạt được .

III. KẾT LUẬN

– Ứng dụng CNTT&TT trong dạy-học không phải là một chiêu thức mới mà chỉ là sự tương hỗ thay đổi chiêu thức dạy-học bằng những công cụ, phương tiện đi lại CNTT&TT. Do đó điều cần tránh là tuyệt đối không hề giống hệt việc triển khai tiết dạy có ứng dụng CNTT&TT với bài trình chiếu powerpoint đơn thuần .- Cần tránh việc lạm dụng ứng dụng CNTT&TT mà không xem xét kĩ những nội dung nào thiết yếu và khi nào thiết yếu, hoặc vô hiệu hẵn những phương tiện đi lại khác .

– Cần tránh việc chuyển từ “đọc-chép” sang “nhìn-chép”.

– Việc ứng dụng CNTT&TT trong một tiết dạy-học không có nghĩa là thời lượng hàng loạt tiết dạy-học chỉ dành duy nhất cho ứng dụng CNTT&TT. Giáo viên cần linh động sử dụng phương tiện đi lại CNTT&TT hay phương tiện đi lại truyền thống lịch sử khác trong tiết dạy-học khi nào xét thấy thiết yếu và hiệu suất cao. / .

Nguyễn Văn Huấn (Sở GD-ĐT Bến Tre)

Nguồn : Trang điện tử của Sở GD-ĐT Bến Tre .

Source: https://bem2.vn
Category: Ứng dụng hay