Hầu hết các vị thuốc bắc thường được bào chế dưới dạng các thảo dược đã qua giải quyết và xử lý phần thừa, làm sạch và sấy khô. Một số vị thuốc hoàn toàn có thể thích hợp dùng ở dạng tươi như nhân sâm. Hoặc tùy thuộc vào bài thuốc, hoàn toàn có thể bổ trợ các thành phần từ động vật hoang dã như vây cá mập, cá ngựa ngâm rượu, rượu tắc kè, các loại cao …
Người ta hay nói có 108 vị thuốc Bắc, nhưng số lượng này không đúng mực. Nước Trung Hoa dược điển của Trung Quốc cho biết có tới vài trăm vị. Các vị thuốc bắc được nghiên cứu và điều tra từ các thảo dược, ứng dụng trong điều trị bệnh với rất nhiều hiệu quả. Nắm được ý nghĩa của tên gọi sẽ giúp bạn đọc thuận tiện hơn trong tra cứu thông tin và trong điều trị bệnh .
Mục lục bài viết
Cách phân loại 108 vị thuốc bắc
Thuốc Bắc có rất nhiều vị. Để thuận tiện cho việc sử dụng và bào chế, dựa trên các đặc điểm khác nhau trong thành phần hóa học, dược tính, công dụng, người ta chia các vị thuốc bắc làm các nhóm như:
Bạn đang đọc: Tên 108 Vị Thuốc Bắc Trong Y Học Cổ truyền
Cách phân loại 108 vị thuốc bắc trong y học truyền thống
- Theo vị : Thông thường, trong Đông y, có 5 nhóm thuốc tương ứng với các vị khác nhau như cay – mặn – ngọt – đắng – chua .
- Theo tính : Thuốc bắc có 5 tính cơ bản là tính Hàn ( lạnh ), tính lương ( mát ), tính ôn ( ấm ), tính bình ( không thay đổi ) .
- Phân theo nguyên vật liệu có ba loại : thực vật, động vật hoang dã, khác. Người làm thuốc Bắc hoàn toàn có thể khai thác các phần khác nhau của một loài thực vật như : rễ, củ, thân, vỏ ( vỏ rễ, vỏ thân, vỏ quả, vỏ củ … ), lá, hoa, quả, hạt ), các bộ phận khung hình động vật hoang dã như : xương, da, thịt, mỡ, nội tạng, ( thậm chí còn cả sừng, vây, móng, lông … của chúng ), 1 số ít loại khoáng chất và tinh thể như hoàng thổ, thạch tín, băng phiến, … làm thuốc Bắc .
Cách đặt tên các vị thuốc bắc phổ biến
Thông qua các cách đặt tên thuốc, bạn hoàn toàn có thể chớp lấy được phần nào hiệu quả và đặc thù của các vị thuốc đó :
- Dựa theo tác dụng của thuốc : Một số vị thuốc có tên Hán – Việt thường đại diện thay mặt cho công dụng của chính nó như Phòng phong ( tránh gió, trừ ngoại tà ), Ích mẫu ( điều trị các bệnh phụ nữ ), Tục đoạn ( nối các đoạn đứt gãy, dùng trong chữa bệnh gân cốt, xương khớp ) .
Cách đặt tên các vị thuốc bắc trong y học truyền thống
- Dựa theo hình dạng : Các vị thuốc được đặt tên theo hình dạng hoàn toàn có thể kể đến như Nhân sâm ( loại củ có rễ gần giống hình người ), Thái tử sâm ( loại sâm nhỏ, củ mập mạp trông giống trẻ nhỏ ), Ô đầu ( loại thuốc giống đầu con quạ ), Ngưu tất ( loại thuốc có hình dạng giống đầu gối con trâu ) …
- Dựa theo sắc tố : Hồng hoa ( loại hoa màu hồng ), Tử thảo ( cỏ tím ), Bạch truật ( củ màu trắng … )
- Dựa theo tính vị : Vị thuốc đông y có 5 vị khác nhau nên dựa theo đó hoàn toàn có thể tích hợp để đặt tên cho thuốc như Cam thảo ( cỏ vị ngọt ), Khổ sâm ( củ sâm có vị đắng ), Đinh hương ( loại cỏ thơm ) …
- Dựa theo đặc thù sinh học : Đông trùng hạ thảo ( mùa đông giống ấu trùng, mùa hạ giống cây ), Hạ khô thảo ( loại cổ khô héo vào mùa hạ ), Kim ngân ( chỉ thảo dược hoàn toàn có thể sống giữa sự khắc nghiệt của mùa đông ) …
108 vị thuốc bắc phổ biến thường dùng
Dân gian Nước Ta có bài thơ về các loại thuốc Bắc. thường hay sử dụng
Các vị thuốc bắc thơ việt nam sưu tầm | Các vị thuốc bắc | Các vị thuốc bắc |
Trước kính lạy trông ơn bối mẫu, Sau tỏ lòng thục nữ hồng hoa. Đôi ta từ bán hạ giao hòa, Lòng những ước liên kiều hai họ. Duyên xích thược anh đà gắn bó, Nghĩa quế chi em khá ghi lòng. Mặc dù ai trỗi tiếng phòng phong, Đôi ta nguyện cùng nhau cát cánh. Ngồi nhớ tới đào nhơn cám cảnh, Nỡ để cho quân tử ưu phiền. Muốn sao cho nhơn nghĩa huỳnh liên, Thì mới đặng vui vầy viễn chí. Ngồi buồn chốn mạch môn thăn thỉ, Nhớ thuyền quyên tục đoạn gan vàng. Ơn cha mẹ nghĩa tợ hoài san, Công song nhạc tình đà đỗ trọng. Ngày vái tới thiên môn lồng lộng, Đêm nguyện cùng thục địa chiếu tri. Dạ muốn cho trọn chữ đương quy, Vậy nên phải cạn lời bạch truật. Bấy lâu tưởng linh tiêu phục dực, Nay mới tường độc hoạt loan phòng. Trách dạ em nhiều nỗi xuyên khung, Chạnh tủi phận lòng này cam toại. Vì nhẫn nhục không trông trái phải, Nỡ phụ người bạch chỉ chi nhân. Tưởng cùng nhau tụ hội châu trần, Hay đâu bậu ký sanh viễn địa. Này kinh giới chẳng toàn nhơn nghĩa, Chốn tiền hồ nguyệt kết liễu châm. Tai vẳng nghe nổi tiếng huỳnh cầm, Chạnh tủi phận đằm đằm trạch tả. Nhớ trinh nữ lòng dao cắt dạ, Quặn nhơn bào tựa muối xát lòng. Ngùi châu sa lụy ngọc ròng ròng, Đoạn thần khúc đề thơ trách bậu. | 89 Giảo cổ lam 90 Hạ diệp châu 91 Hạ khô thảo 92 Hà thủ ô đỏ 93 Hắc chi ma 94 Hải cáp xác 95 Hải kim sa 96 Hải long 97 Hải mã 98 Hải tảo 99 Hạn liên thảo 100 Hạnh nhân 101 Hậu phác 102 Hoa hòe 103 Hoả ma nhân 104 Hoài sơn 105 Hoàng bá 106 Hoàng cầm 107 Hoàng đằng 108 Hoàng kỳ 109 Hoàng liên 110 Hoàng nàn 111 Hoàng tinh 112 Hoạt thạch 113 Hoắc hương 114 Hổ cốt 115 Hồ đào nhân 116 Hồ tiêu 117 Hổ trượng 118 Hồ tuy 119 Hồng đường 120 Hồng hoa 121 Hồng sâm 122 Hùng hoàng 123 Hương phụ 124 Huyền sâm 125 Huyết dư thán 126 Huyết giác 127 Huyết kiệt 128 Hy thiêm 129 Ích mẫu thảo 130 Ích trí nhân 131 Kê huyết đằng 132 Kê nội kim 133 Kê Tử Hoàng 134 Kha tử 135 Khiếm thực 136 Khiên ngưu tử 137 Khổ luyện căn bì 138 Khổ sâm 139 Khổ tửu 140 Khoan cân đằng 141 Khoản đông hoa 142 Khương hoàng 143 Khương hoạt 144 Kim anh 147 Kinh giới 149 Lai phục tử 153 Linh chi 155 Long cốt 157 Long não 159 Lúa mì 166 Mạch nha 168 Mạn kinh tử 171 Mẫu lệ 172 Mễ nhân 176 Mộc miết 177 Mộc nhĩ 179 Mộc thông 181 Nga truật 183 Ngẫu tiết 187 Nguyên hoa 189 Ngư tinh thảo 190 Ngưu bàng tử 193 Nhân sâm 195 Nhĩ hương thảo | 200 Nữ trinh tử 201 Ô dược 202 Ô mai 203 Ô tặc cốt 204 Ô tiêu xà 205 Phan tả diệp 206 Phật thủ 207 Phòng kỷ 208 Phòng phong 209 Phù bình 210 Phụ tử 211 Phục linh 212 Qua lâu 213 Quán chúng 214 Quế chi 215 Quy bản 216 Quyết minh tử 217 Sa nhân 218 Sa sâm 219 Sa uyển tử 220 Sài hồ 221 Sang liễu 222 Sinh địa 223 Sinh địa hoàng 224 Sinh khương 225 Sơn dược 226 Sơn đậu căn 227 Sơn trà 228 Sơn thù du 229 Sử quân tử 230 Tam lăng 231 Tam thất 232 Tang 233 Tang bạch bì 234 Tang chi 235 Tang diệp 236 Tang ký sinh 237 Tang phiêu diêu 239 Tần bì 241 Tây dương sâm 256 Thất diệp nhất chi hoa 258 Thiên hoa phấn 284 Toàn yết 286 Trắc bá diệp 300 Vương bất lưu hành 302 Xạ can 308 Xuyên sơn giáp 310 Xuyên tiêu |
Danh sách tên các vị thuốc bắc bản không đầy đủ
Khi sử dụng các vị thuốc bắc nên kiêng gì?
Nếu muốn các vị thuốc bắc phát huy công dụng cao, người bệnh cần kiêng những điều sau đây :
- Khi sử dụng các loại thuốc bắc giải cảm, cần kiêng ăn các thực phẩm mặn, chua vì hoàn toàn có thể gây phản tác dụng. Nếu trong thuốc có chứa mật ong thì cầm kiêng ăn hành để tránh làm giảm công dụng và vị thơm, ngọt của thuốc .
- Nếu uống thuốc giải độc, thanh nhiệt, điều trị các chứng bệnh dị ứng, mề đay thì cần kiêng ăn món ăn hải sản ( cua, sò, cá biển, tôm … ), không ăn lòng trắng trứng, nhộng … Vì chúng hoàn toàn có thể làm triệu chứng tăng nặng, khiến bệnh nghiêm trọng hơn .
Sử dụng thuốc bắc nên kiêng gì ?
- Dùng thuốc bắc an thần thì cần tránh xa các thực phẩm, chất có vị cay, nóng ( hạt tiêu, ớt, mù tạt ), chất kích thích, đồ uống có cồn, thịt chó …
- Sử dụng thuốc tân ôn giải biểu, trừ hàn, thuốc điều hòa khí huyết cần kiêng ăn các thực phẩm tanh, lanh như ốc, cua, ba ba, mùng tơi, rau dền, thịt trâu … Vì hoàn toàn có thể làm cản trở việc giải hàn tà .
- Thuốc trị dạ dày, kích thích tiêu hoá, tiêu thực, kiện tỳ cần tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, gây khó tiêu, tràng vị hấp thụ kém .
- Thuốc trừ đàm, bổ phế, thanh phế khi uống cần kiêng ăn chuối tiêu vì dễ gây rối loạn tiêu hóa .
- Các loại thuốc bổ khi sử dụng không nên ăn hoa quả, rau có tính lợ tiểu ( đậu xanh, giá đỗ, cả bẹ … ). Những thực phẩm này hoàn toàn có thể thải trừ thuốc, giảm hiệu suất cao .
- Khi dùng thuốc bắc chống nôn, người bệnh không nên ăn các thực phẩm lạnh, tanh hoặc tươi sống. Nếu uống thuốc xong nhưng vẫn có triệu chứng nôn, hoàn toàn có thể lấy mấy nhánh gừng sống, rửa sạch, giã nát, vắt nước cốt và đun sôi. Uống khi còn ấm để giảm nôn .
- Ngoài ra, khi uống thuốc bắc cũng không nên uống nước trà, sữa, trừ những bài thuốc dùng trà làm vị. Bởi chúng hoàn toàn có thể cản trở khung hình hấp thụ thuốc .
Lưu ý khi dùng các vị thuốc bắc
Nhiều người cho rằng thuốc Bắc sử dụng nguyên vật liệu vạn vật thiên nhiên, nên không có công dụng phụ. Điều này dẫn đến các cách sử dụng thuốc Bắc sai lầm đáng tiếc như dùng quá liều quá lâu, phối hợp các vị thuốc không theo tỷ suất hài hòa và hợp lý. Thực tế mỗi vị thuốc đều hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng tới nhiều cơ quan. Trong quy trình điều trị bệnh phát sinh ở một cơ quan này, thuốc đồng thời gây ra công dụng phụ không mong ước ở cơ quan khác .
Tuy nhiên Theo các chuyên gia y học cổ truyền các vị thuốc trong phương thuốc Đông y không phải kết với nhau một cách tùy tiện theo kiểu chất đống. Mà sự phối hợp này luôn tuân theo quy tắc, trật tự nghiêm ngặt có chủ, có thứ, có chính, có phụ. Tương ứng với đó là quân, thần, tá, sứ.
Xem thêm: Đại từ – Wikipedia tiếng Việt
Tá dược : Là vị thuốc bổ trợ cho quân dược và thần dược, có tính năng điều trị các triệu chứng phụ của bệnh .
Chính vì thế mà một bài thuốc trong đông y rất ít hoặc là gần như không có tính năng phụ .
Source: https://bem2.vn
Category: TỔNG HỢP