Tìm hiểu phong tục ngày Tết các dân tộc Việt Nam

Tết của dân tộc Kinh – Nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng của Nước Ta

Người Kinh chiếm 85,3 % dân số của cả nước, sinh sống và thao tác trải dài khắp các tỉnh từ miền Bắc ra đến miền Nam. Tết của người Kinh được xem là nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng của cả dân tộc Nước Ta, có nhiều phong tục truyền thống cuội nguồn mang ý nghĩa thâm thúy nhằm mục đích mong một năm mới bình an, thịnh vượng và gặp nhiều suôn sẻ .

Ngày 23 tháng Chạp hằng năm, nhà nhà sẽ dọn dẹp nhà bếp sạch sẽ, mua cá vàng về cúng, tiễn ông Công và ông Táo về trời để báo cáo mọi việc trong nhà với Ngọc Hoàng.

Bánh chưng là món ăn không hề thiếu trong những ngày Tết, các mái ấm gia đình sẽ gói bánh sớm từ ngày 27, 28. Ngoài để thắp hương cúng ông bà và tổ tiên, món bánh này còn được xem là món quà ý nghĩa để biếu cho họ hàng và bạn hữu trong dịp Tết .

Các nguyên vật liệu được chuẩn bị sẵn sàng để gói bánh chưngTrước Tết một vài ngày, các mái ấm gia đình đều vệ sinh và quét dọn nhà cửa, sắp xếp lại đồ vật nhằm mục đích xóa bỏ những điều không tốt của năm cũ, nghênh tiếp một năm mới gặp nhiều tài lộc và như mong muốn. Nhiều nhà còn trang hoàng lại vẻ đẹp của ngôi nhà bằng những chậu quất hay hoa mai, hoa đào, thêm một vài bao lì xì như báo hiệu giao khoảnh khắc năm mới đang đến gần .Thăm mộ tổ tiên là phong tục bộc lộ đạo hiếu, sự kính trọng so với bậc tổ tiên. Mọi người sẽ cùng nhau đi thăm viếng và quét dọn lại nơi an nghỉ của ông bà tổ tiên, đấng sinh thành, những người đã khuất .Vào chiều 30 Tết, các mái ấm gia đình sẽ làm cơm thắp hương mời thần linh và gia tiên về ăn Tết cùng mái ấm gia đình. Khi thời gian giao thừa diễn ra, lễ cúng giao thừa sẽ diễn ra vào thời gian ở đầu cuối của năm, thường được triển khai ngoài trời với ý nghĩa gạt bỏ những điều không suôn sẻ của năm cũ, đón rước những điều tốt đẹp của năm mới .

Cúng giao thừa được coi là lễ quan trọng nhất trong ngày Tết truyền thốngNgười có tướng giàu sang như hợp tuổi, mái ấm gia đình niềm hạnh phúc, làm ăn phát đạt, … sẽ được gia chủ mời xông đất sau thời gian giao thừa .Tết là thời gian mọi người trao nhau những lời chúc tốt đẹp, Vào mùng 1, con cháu sẽ đến chúc thọ và mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Các cháu bé được người lớn mừng tuổi để lấy suôn sẻ cùng những lời chúc học tập giỏi, hay ăn chóng lớn, …

Các thành viên trong mái ấm gia đình đang gửi đến nhau những lời chúc tốt đẹpĐi chùa đầu năm để cầu xin một năm mới suôn sẻ, bình an là một nét đẹp văn hóa truyền thống tâm linh. Ngoài ra, còn bộc lộ tấm lòng tôn kính của mình với đức Phật và tổ tiên .

Tết của dân tộc Thái – Phong tục nghênh đón năm mới độc lạ

Người Thái có khoảng chừng hơn 1 triệu người, thường phân bổ ở các tỉnh Lai Châu, Nghệ An, Hòa Bình, … Nói về nét độc lạ trong phong tục đón Tết của các dân tộc miền núi thì không hề bỏ lỡ những phong tục trong ngày Tết của dân tộc Thái .Vào dịp Tết, mâm cơm của mỗi mái ấm gia đình phải có các món ăn như cơm mới, cơm đồ xôi, cơm cốm, cá chua, thịt hươu, măng khô, nai khô, … Ngoài ra, những chiếc bánh chưng họ làm cũng rất đặc biệt quan trọng, được chia thành 2 loại trắng và đen, được cho thêm một chút ít vừng xay nhuyễn để mùi vị của bánh được thơm ngon hơn .

Bánh chưng đặc biệt quan trọng của đồng bào TháiĐồng bào Thái thường cúng tổ tiên từ ngày 25 tháng Chạp đến mùng 5 tháng Giêng .Nói đến phong tục ngày Tết của người Thái, phong tục gọi hồn là không hề thiếu. Phong tục này diễn ra vào tối ngày 29 và 30, mỗi mái ấm gia đình đều thịt 2 con gà, 1 con để cúng tổ tiên và 1 con để gọi hồn những người trong nhà. Thầy cúng sẽ lấy của mỗi người trong mái ấm gia đình 1 chiếc áo rồi bó lại một đầu với nhau vắt lên vai, tay cầm một cây củi đang cháy đem ra đầu làng gọi hồn, sau đó lại gọi một lần nữa ở chân cầu thang. Cuối cùng, thầy cúng buộc một sợi chỉ đen vào tay mỗi thành viên nhằm mục đích mục tiêu trừ tà, sợi chỉ đó phải đợi tự đứt, nếu tự ý dựt đứt thì gia chủ dễ bị ốm đau .Vào đêm giao thừa, đồng bào Thái còn có tục “ Pông Chay ”, nghĩa là mọi người sẽ không ngủ mà quây quần bên nhà bếp lửa, cùng nhau siêu thị nhà hàng và trò chuyện để trải nhau khoảnh khắc thiêng liêng đó. Trong nhà đèn luôn thắp sáng, nhang không được tàn. Đúng thời gian giao thừa, đặt đồ cúng tại bàn thờ cúng ma nhà, gia chủ khăn mũ chỉnh tề, kính cẩn đọc bài cúng “ Chào đón tổ tiên xuống tề tựu ” .

Mọi thành viên trong mái ấm gia đình quây quần bên nhau uống rượu cầnCũng như dân tộc Kinh, để năm mới được như mong muốn và suôn sẻ, người Thái kiêng cãi nhau vào mùng 1, không nói to, không quét nhà, … Theo phong tục của ông cha để lại, họ hay đi ra suối lấy nước vào ngày mùng 1 để toàn bộ mọi người gội đầu, gột trôi đi những rủi ro xấu, không suôn sẻ của năm cũ để đón những điều tốt đẹp của năm mới .

Tết của dân tộc H’Mông – Nét rực rỡ riêng không liên quan gì đến nhau

Một điều đặc biệt quan trọng là Tết của dân tộc H’Mông có hệ lịch riêng, họ ăn Tết trong 1 tháng khởi đầu từ ngày 30/11 âm lịch. Tuy nhiên, lúc bấy giờ, đa phần đồng bào H’Mông đã ăn Tết truyền thống như người Kinh, trừ một phần nhỏ người Mông ở Mộc Châu vẫn duy trì theo hệ lịch của họ .Trước Tết, họ sẽ sửa sang và thay mới bàn thờ cúng, làm bánh dày. Người H’Mông thờ 2 nhà bếp chính, thắp hương liên tục trong 3 ngày để luôn giữ được ngọn lửa, giúp xua đuổi thú dữ và tà ma. Trong những ngày Tết truyền thống, họ luôn thờ ma nhà và những đồ vật giúp họ sinh sống, làm ăn và tăng trưởng .

Người H’Mông cũng quây quần đón Tết bên mái ấm gia đìnhVào đêm 30, mỗi nhà sẽ làm lễ cúng ma nhà bằng một con lợn sống và một con gà trống tơ sống, họ sẽ đem gà và lợn đi giết thịt khi cúng xong, sau đó lại cúng bằng một mâm thịt chín. Xong xuôi hết mới được ăn và uống rượu đến lúc nghe thấy tiếng gà gáy tiên phong. Đối với người dân tộc H’Mông, tiếng gà gáy sáng sớm tiên phong của mùng 1 là thời gian lưu lại một năm mới khởi đầu .Để sẵn sàng chuẩn bị cho lễ Sầu su được tổ chức triển khai vào ngày sau cuối của tháng 12 âm lịch, người trẻ tuổi trai tráng được cử đi chặt cây to cao mang về dựng ở cuối làng, đan 2 sợi dây dài trang trí vòng tròn trên dây .Đây cũng là dịp để các nam thanh nữ tú trong làng có thời cơ khám phá nhau, họ sẽ trưng diện những bộ đồ mới và trang sức đẹp đẹp nhất, tổ chức triển khai thành từng tốp chơi các game show ném pao, chàng trai sẽ ném quả pao đến hướng cô gái mà mình thích, nếu cô gái đó cũng thích thì bắt lấy quả pao, các cô gái cũng làm như vậy. Trò chơi này diễn ra trong 10 ngày liên tục, từ đó mà nhiều đôi trai gái đã nên duyên vợ chồng trong dịp Tết truyền thống này .

Hội ném Pao – trao duyên tìnhLễ hội Sải Sán hay Gầu Tào được diễn ra vào ngày mùng 2 của năm mới với ý nghĩa tạ ơn tổ tiên về một mùa màng xanh tươi, cầu cho con cháu đầy đàn, … Đây là tiệc tùng lớn nhất và không hề thiếu trong văn hóa truyền thống đặc trưng của người đồng bào H’Mông .

Hội xuân Sải SánNgười H’Mông rất mến khách, họ ý niệm rằng nếu có khách lạ đến chơi vào dịp Tết thì cả năm đó họ sẽ gặp nhiều như mong muốn nên đón tiếp khách rất chu đáo, mời họ ăn và uống rượu, ngủ lại nhà. Dân tộc H’Mông còn mừng tuổi cho khách 2 chiếc bánh dày họ làm ra trước khi khách ra về .

Tết của dân tộc Mường – Những dấu ấn không hề phai nhòa

Dân tộc Mường ăn Tết vào cuối tháng Chạp của năm cũ và đầu tháng Giêng của năm mới. Lịch Mường xưa có cách tính hơi khác so với người Kinh, tính theo tuần trăng, tính “ ngày lui, tháng tới ” .

Vào những ngày cuối năm, người Mường sẽ bắt đầu sửa soạn để đón Tết trịnh trọng như cọ các đồ vật và nhà cửa, đánh bóng các đồ đồng trên bàn thờ, nấu bánh,… Việc tắm rửa vào cuối năm không chỉ để cho cơ thể sạch sẽ mà còn là sự tẩy uế cần thiết trước khi đón năm mới,

Giáp Tết, họ sẽ mời thầy cúng tới để cầu cho linh hồn những người đã khuất được siêu sinh tịnh độ. Ngoài lễ cúng còn lễ họp vía vì theo họ, cần phải có đủ vía vào dịp cuối năm mới có đủ vía để khỏe mạnh trong mấy ngày Tết .Khác với người Kinh, người Mường cho rằng linh hồn của người đã khuất chỉ về ăn Tết với con cháu trong 1 ngày 1 đêm nên các lễ vật được sắp xếp rất không thiếu, họ rất thận trọng trong việc cúng lễ thì như vậy thì tổ tiên mới về chứng giám .

Mâm cơm cúng tổ tiên ngày TếtTrước lối ra vào của từng nhà, họ trồng những thân cây sậy gọi là cây nêu nhằm mục đích trấn trị ma quỷ bảo vệ nhà cửa và con người, bước sang năm mới an lành .Vài ngày trước khi đến Tết, các mái ấm gia đình sẽ giết một con vật lớn để cúng tổ tiên. Những nhà giàu có thường làm 7 thứ bánh ( bánh giò, bánh giáo, chè lam, bánh uôi, bánh gai, bánh chay, bánh chưng ). Những món bánh này được gói lá và luộc trong nồi lớn nhiều giờ đồng hồ đeo tay. Khi ăn bánh giáo, họ thường ăn kèm với vừng, muối, mật tùy ý thích .Chiều ngày 30 tháng Chạp, tiếng trống và cồng lớn vang động ở nhà quan Lang, báo cho người dân biết một năm nữa sắp hết. Sau khi nghe thấy tiếng, mọi người nhanh gọn sửa soạn đến tập trung chuyên sâu tại nhà quan Lang. Bánh luộc xong được bóc cũng những lễ vật được đặt la liệt trên bàn thờ cúng và khởi đầu hành lễ. Sau khi hành lễ xong, thầy cúng dùng 2 miếng tre xin âm khí và dương khí, nếu có dấu báo tổ tiên đã về hưởng đồ cúng, mọi người sì sụp lễ, pháo nổ, sau đó ai về nhà người nấy .Song song với ngày Tết, dân tộc Mường có một lễ rất ý nghĩa nữa đó là lễ hạ điền. Các mái ấm gia đình mang theo cày xuống ruộng để cày luống tiên phong trong năm mới và điều đó có nghĩa là mùa màng sẽ được tốt đẹp, sức khỏe thể chất con người được thịnh vượng và thịnh vượng ,

Tết của dân tộc Tày – Độc đáo tục lấy nước mới

Dân tộc Tày rất xem trọng ngày Tết truyền thống, khởi đầu từ những ngày 25 – 26 tháng Chạp, không khí rộn ràng đã tràn ngập khắp mọi nẻo đường. Các mái ấm gia đình nô nức chuẩn bị sẵn sàng nguyên vật liệu để làm các loại bánh, quét dọn nhà cửa, vệ sinh bản làng cho phong quang thật sạch .Vào các ngày 27 – 28, họ khởi đầu thịt lợn để ship hàng ngày Tết. Đến ngày 29, mọi người khởi đầu trang trí nhà cửa, cắm hoa, dán giấy quanh bàn thờ cúng gia tiên, tranh thủ gói bánh chưng vào lúc chiều tối .Qua ngày 30, người Tày mở màn nấu bánh chưng, quét dọn bàn thờ cúng, thay tro mới cho lọ hương bằng bông lúa nếp được sàng sảy kỹ càng, việc này thường để đàn ông làm. Dân tộc Tày cũng cắm cây nêu để trừ tà. Đến chiều tối, các mái ấm gia đình mở màn làm cơm cúng tổ tiên, dâng lễ thắp hương, mời thổ thần về ăn Tết cùng. Sau khi hết tuần hương, các thành viên trong mái ấm gia đình quây quần bên nhau ẩm thực ăn uống, trò chuyện vui tươi .

Mâm cúng tổ tiên ngày tết của dân tộc TàyVào những ngày đầu của năm mới, con cháu chúc tết các cụ, ông bà và cha mẹ nhiều sức khỏe thể chất, người lớn chúc lại con cháu khỏe mạnh, chăm ngoan, học giỏi và mừng tiền lì xì. Sang ngày mùng 1, vào thời gian 3 h sáng trở đi, người Tày có phong tục lấy nước mới. Theo họ, nước đầu năm rất sạch, nhất là nước suối, nước nguồn, nước sông, ai lấy trước sẽ được nước sạch hơn. Chính vì thế, các người trẻ tuổi trong mái ấm gia đình thi nhau chạy nhanh để lấy nước mới về nhà .Vào ngày mùng 1, mọi người trong mái ấm gia đình quây quần ăn cơm, uống rượu, diện quần áo đẹp. Gia đình nào cũng mong có quý nhân là đàn ông vía tốt, tử tế đến chúc Tết, còn người phụ nữ ở nhà làm cơm mời khách .

Mọi người quây quần bên mâm cơmBắt đầu từ mùng 2, bà con đi chúc Tết nhau, các chàng rể dẫn vợ con về thăm nhà ngoại, mang theo đồ lễ bánh trái và gà trống thiến béo để tỏ lòng thành với công lao dưỡng dục của cha mẹ với vợ con của mình. Trai gái trong làng tổ chức triển khai chơi các game show như đánh yến, đánh quay, cờ tướng, hát dân ca giao duyên, …Chiều mùng 3 hóa vàng, dâng lễ, bẩm báo lên tổ tiên để tỏ lòng biết ơn, tôn kính của con cháu .

Tết của dân tộc Ê đê – Đắm chìm với các phong tục mê hoặc

Cách đây nhiều năm về trước, Tết truyền thống là một điều mới lạ với các dân tộc Ê đê ở vùng Tây Nguyên. Nhưng từ khi có sự giao lưu với người Kinh, đồng bào Ê đê đã mở lòng, cùng hòa chung niềm vui đón năm mới với toàn dân tộc cả nước. Theo thường lệ, họ sẽ ăn Tết vào thời gian giao thoa giữa mùa mưa và mùa khô, đây là lúc thích hợp để cúng tế tạ ơn thần linh đã ban cho mùa màng bội thu và cầu nguyện cho mùa vụ mới mưa thuận gió hòa, lúa thóc đầy kho .

Tết cơm mới của đồng bào Ê đêTrước Tết một vài ngày, các người trẻ tuổi đi lên rẫy hái lá chuối, dây lạc còn phụ nữ ở nhà sẵn sàng chuẩn bị các nguyên vật liệu nếp, đậu xanh và thịt mỡ để gói bánh tét. Các thành viên trong mái ấm gia đình quây quần bên nhau gói và nấu bánh trên nhà bếp lửa. Các món ăn như dưa món hay củ kiệu là những món ăn đặc trưng trong ngày Tết của người Ê đê bên cạnh chén rượu cần. Bánh mứt cũng được sẵn sàng chuẩn bị để tiếp đón khách .Giáp Tết, các buôn làng cùng nhau tổ chức triển khai lễ cúng tất niên cuối năm, lễ vật được bà con góp phần gồm có 1 con heo, 5 – 7 ché rượu, cơm lúa mới. Mọi người trong buôn làng đều nghỉ việc nương rẫy, tập trung chuyên sâu đến nhà hoạt động và sinh hoạt ăn hóa để tiễn năm cũ qua đi, nghênh tiếp một năm mới. Sau lễ cúng, họ quây quần bên nhau uống rượu cần, nghe cồng chiêng và nhảy múa, …Vào những ngày Tết, họ sẽ đi đến thăm người thân trong gia đình với 1 con gà, thịt lợn để làm quà Tết .Người dân Ê đê thường tổ chức triển khai tiệc tùng cồng chiêng trong những ngày đầu năm mới. Không khí rộn ràng, vui vẻ giúp xua đuổi thú dữ, se duyên vợ chồng, được xem là tín hiệu đón giao thừa, là ngày hội đầu xuân. Lễ hội cồng chiêng được diễn tấu tập thể, mang giá trị tâm linh. Theo ý niệm của người Ê đê, khi âm thanh công chiêng vang lên là lúc liên kết giữa Giàng ( trời ), thần linh, ông bà tổ tiên với con cháu .

Lễ hội cồng chiêng

Tết của dân tộc Cơ Tu – Nét nhà hàng siêu thị rực rỡ

Đầu năm mới là thời gian việc làm nương rẫy đã xong, ngô thóc khô được cất vào trong kho, những người dân Cơ Tu xa cứ đang sẵn sàng chuẩn bị về nhà để đón Tết cùng mái ấm gia đình .Họ mở màn đón Tết bằng việc ủ rượu cần, rượu cần ủ càng lâu vị càng nồng đượm, được nước và thơm ngon. Không những thế, dân tộc Cơ Tu còn giã gạo, hái lá đót để gói bánh cuốt, họ dùng lá chuối rừng gói bánh hay dùng thay đĩa, bát khi chia phần thức ăn. Người Cơ Tu cũng gói bánh tét và bánh chưng, vẻ bên ngoài của bánh nhìn không được tinh tế nhưng vị bánh khá ngon .

Ẩm thực rực rỡ ngày Tết của người Cơ TuKhác với các dân tộc ở Tây Nguyên uống rượu cần tập thể khi bỏ nhiều cần một lúc vào 1 ché rượu thì họ chỉ cắm một cái cần duy nhất vào ché rượu để hút rượu bào các vỏ bầu khô, ống nứa, ấm, … rồi rót ra bát để mời khách. Khi khách đến nhà sẽ được chủ nhà mời loại rượu đậm, nhạt tùy thuộc vào mức độ thân thương .Trước Tết tầm 1 tuần, đồng bào thường đánh cá tập thể trên các con sông lớn, phụ nữ và trẻ nhỏ xúc cá bằng vợt ở những con suối nhỏ. Cá thường được nướng, sau đó xông khô rồi bỏ vào ống nứa trên giàn bếp, chế biến như thịt khô .Vào đêm giao thừa, mọi người nấu cơm hoặc thịt gà, đồ xôi, … đưa lên đình để già làng, đại diện thay mặt mái ấm gia đình cúng xin thần linh ban cho một năm mới mùa màng xanh tươi, khỏe mạnh, … Kỹ tính trong các dịp tiệc tùng khác là thế nhưng trong dịp Tết, người Cơ Tu lại không kiêng kỵ gì. Khi cúng xong, đồng bào quây quần bên nhau, cùng nâng rượu chúc phúc năm mới. Họ ôn lại những cái khổ cực của ngày ngày hôm qua, ca tụng đời sống ấm no, rất đầy đủ của ngày ngày hôm nay để giáo dục con cháu .

Không khí rộn ràng, vui mừng đón Tết

Bắt đầu từ mùng 2, họ mới đi thăm từng nhà. Người dân tộc Cơ tu có lệ đi thăm nhà chị em gái hoặc con gái đã đi lấy chồng lâu ngày chưa gặp chứ không có tục con cái đã có vợ chồng về thăm cha mẹ. Nhưng ngày nay, con gái đã lấy chồng ngày Tết cũng về thăm cha mẹ, mang theo thịt heo làm quà, không có nhiều thì một miếng để lấy tình.

Ngày mùng 3, họ cúng đưa Giàng và ông bà như người Kinh, mùng 4 nghỉ ngơi để lấy sức. Sang mùng 5, cả làng kéo nhau xuống khe suối, dùng vợt để xúc tôm cá, gọi là cho thoáng mát đầu năm. Mùng 6 chính thức ra quân sản xuất .Người Cơ Tu không khi nào thiếu lệ cúng một chút ít muối trong các lễ phẩm ngày Tết, việc này nhằm mục đích nhắc nhở đồng bào một thời gian khó, xem hạt muối như máu trong người .Có thể nói, ngày Tết là dịp để lưu giữ những giá trị truyền thống lịch sử tốt đẹp, đậm tính nhân văn của các dân tộc và mỗi dân tộc trên quốc gia ta lại là một mảnh ghép tạo nên sự phong phú trong phong tục ngày Tết truyền thống. Hy vọng những san sẻ trên của sẽ giúp bạn đọc có cái nhìn đơn cử hơn về thói quen cũng như các quy trình sẵn sàng chuẩn bị nghênh đón năm mới của các đồng đội dân tộc trên quốc gia Nước Ta. Nước Ta quốc gia ta còn rất nhiều văn hóa truyền thống đặc trưng khác bạn đọc đừng quên để lại phản hồi hoặc gửi bài viết góp phần nội dung cùng với chúng tôi nhé .

Source: https://bem2.vn
Category: TỔNG HỢP