Thi kéo co. Ảnh : Thu Hằng / TTXVNNhững trò chơi này đã ăn sâu vào tiềm thức tuổi thơ của biết bao thế hệ người Việt ở nhiều miền quê khác nhau trên mảnh đất thân thương hình chữ “S”. Trong đó có những trò chơi hiện vẫn còn sức hút mỗi dịp Tết đến xuân về, như trò: đánh đu, kéo co, chọi gà…
1. Trò chơi đánh đáo
Đây là trò chơi rất phổ cập ở khắp các vùng quê xưa. Thú vui đánh đáo không chỉ mê hoặc trẻ nhỏ mà cả so với người lớn bởi nó biểu lộ sự khôn khéo của người chơi .
Trong ngày Tết, trẻ nhỏ được người lớn mừng tuổi một chút ít tiền và cũng được phép tiêu tiền nên dùng nó vào các trò chơi như đánh đáo .
Trò chơi rất đơn thuần trên một bãi đất phẳng phiu. Tùy theo lao lý của người chơi mà khoét lỗ. Dễ thì khoét lỗ to, khó thì khoét lỗ nhỏ. Ngoài lỗ đáo là vạch pháp luật để từ đó người chơi đứng ném tiền xu về phía lỗ đáo .
Vạch này xa hay gần lỗ đáo cũng do những người chơi tự pháp luật, càng xa thì càng khó. Đồng xu nào trúng vào lỗ thì người ấy được ăn. Cứ như vậy, lần lượt tới người tiếp theo, đến khi nào không còn xu nữa thì hết ván …
2. Trò chơi đánh đu
Từ trong Tết bên cạnh đình hay một thửa ruộng thoáng đãng, khô ráo người ta chuẩn bị sẵn sàng các cột đu. Họ chọn cây tre to, dài, để trồng đu. Một cây đu hoàn toàn có thể được trồng bởi 4-6 cây tre to. Cần đu cũng là những cây tre dài nhưng thon nhỏ, thường phải là tre đực để lúc người đu nắm vào cho gọn và chắc tránh xảy ra trượt hay tuột tay lúc đu nhanh, mạnh .
Tùy theo sở trường thích nghi mà người ta đu một hay đu đôi. Khi một người lên cần đu hoàn toàn có thể nhờ một người khác đẩy cho mình có đà. Sau đó là tự người đu nhún tùy ý. Đẹp nhất là đu đôi, các đôi trai gái vừa lòng lựa chọn nhau lên đu, người nhún người đẩy. Tài năng và lòng quả cảm của các chàng trai cô gái được phô bày ở đây như dịp tự biểu lộ bản thân …
3. Trò chơi đấu vật
Đây là một trò chơi thượng võ, cũng là một môn thể thao rất nổi tiếng vào dịp Tết và lễ hội. Để khuyến khích kĩ năng cũng như sự rèn luyện của trai tráng, nhiều làng xã đã treo giải vật rất cao trong 3 ngày tết. Tục xưa người ta trao giải bằng tiền, bằng mâm đồng, nồi đồng hay 1 số ít thứ khác .
Một trận so tài trong giải vật hội Lim 2011. Ảnh : Thanh Hà / TTXVN
Quy định chung của cuộc đấu là người thắng lợi phải vật cho đối phương thua trắng bụng ( ngã ngửa ra đất ) hay nhấc bổng được đối phương lên. Trong môn vật này không chỉ yên cầu sức khỏe thể chất mà sự mưu trí và nhanh gọn góp thêm phần đáng kể .
Về kỹ thuật cũng có những “miếng” riêng như đệm, bốc, ghì… mà tùy theo từng hoàn cảnh và điều kiện đô vật phải biết lợi dụng triệt để các thời cơ quật ngã hay bê bổng đối phương.
4. Trò chơi kéo co
Trò chơi kéo co được biết đến như trò chơi dân gian truyền thống cuội nguồn, môn thể thao mang tính đồng đội, thường xuất hiện trong lễ hội, sự kiện hoạt động và sinh hoạt hội đồng lôi kéo nhiều người tham gia .
Nghi lễ và trò chơi này thường được thực hành thực tế ở vùng trung du, đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ với TT là các tỉnh Vĩnh Phúc, TP Bắc Ninh và TP.HN. Đây là vùng đất tụ cư truyền kiếp của người Việt và là cái nôi của nền văn minh lúa nước .
Nghi lễ và trò chơi kéo co được thực hành thực tế thoáng rộng trong văn hóa truyền thống trồng lúa ở Đông và Khu vực Đông Nam Á, với mong ước mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu hay những tiên đoán tương quan đến sự thành công xuất sắc hay thất bại của nỗ lực trồng cấy. Tùy vào mỗi vương quốc thành viên, nghi lễ và trò chơi kéo co được tổ chức triển khai ở Lever toàn nước hoặc tại các vùng nhất định .
Năm năm ngoái, UNESCO đã ghi danh nghi lễ và trò chơi kéo co ở Nước Ta vào list di sản văn hóa truyền thống phi vật thể đại diện thay mặt của trái đất cùng với 1 số ít vương quốc khác là Campuchia, Nước Hàn, Philippines. Đây là cũng hồ sơ di sản đa vương quốc tiên phong Nước Ta tham gia đệ trình và được chấp thuận đồng ý .
5. Cờ người
Cờ người là một trong những trò chơi dân gian đặc sắc diễn ra trong các dịp lễ hội, đặc biệt là trong những ngày Tết Nguyên đán. Trò chơi này không đơn thuần chỉ để giải trí mà còn mang tinh thần thể thao trong một cuộc đấu đầy trí tuệ mang đậm bản sắc dân tộc.
Cờ người thực ra là một môn cờ tướng do người đóng thành các quân cờ. Bàn cờ là sân đất rộng hoặc sân đình, chùa ; mỗi ván cờ là 32 quân, gồm 16 nam, 16 nữ đeo biển ( tên quân cờ ) trước ngực, đứng vào vị trí. Hai tướng ( tướng ông, tướng bà ) mặc đẹp ( như cờ tướng ) có 2 cờ đuôi nheo cắm chéo sau sống lưng, được che lọng .
Một trận màn biểu diễn cờ người. Ảnh : Mạnh Linh / TTXVN
Mỗi lần đi một nước, đấu thủ ( có tiếng trống khẩu ) gõ một tiếng. Người chạy cờ tới nghe lệnh và chuyển quân trên bãi. Cứ mỗi lần ăn quân của đối phương thì quân cờ biểu lộ bằng 1 bài màn biểu diễn tuy nhiên đấu hoặc một bài tự vệ …
Cờ người còn mang đậm dấu ấn diễn xướng dân gian trải qua các điệu múa kèm theo những bài vè đặc trưng .
6. Trò chơi bắt trạch trong chum
Đối với trò chơi này, người ta đặt sẵn 5-7 chiếc chum thành một hàng ở sân đình, mỗi chum được đổ 2/3 nước và thả vào đó một con trạch .
Khi trò chơi khởi đầu, từng đôi trai đến bên mỗi chiếc chum, mỗi người phải đưa một tay ra ôm nhau, còn tay kia thò vào chum bắt trạch. Cứ như vậy, cả hai choàng tay cho đến khi bắt được trạch. Trạch trơn nên luôn luôn chạy thoát, thành ra đôi trai gái chỉ bắt được tay nhau .
Dân làng đứng xung quanh reo hò cổ vũ và trêu đùa, nhắc nhở đôi nào mải bắt trạch mà quên ôm nhau. Tiếng cười nói, tiếng chiêng trống náo động. Khi bắt được trạch, cả hai cùng giơ cao thâm lên để mọi người xem đồng thời tiến lên lĩnh thưởng .
7. Trò chơi đánh phết
Đánh phết là trò tranh tài chơi vào ngày hội xuân ở đồng bằng Bắc Bộ. Sân chơi là sân đình, hai đầu sân ( theo hướng đông – tây ) có vòng tròn vạch vôi hay đào lỗ làm tiềm năng .
Người đánh phết chia làm hai phe dùng gậy tre để cả gốc dài 1 m đánh vào quả phết ( làm bằng gỗ tròn sơn đỏ, tượng trưng cho Mặt Trời ), hễ quả chuyển vào vòng tròn ( hay lỗ ) của đối phương là thắng cuộc .
Có người cho rằng trò đánh phết có nguồn gốc từ tục thờ Mặt Trời ( quả phết hoạt động từ đông sang tây và ngược lại ). Dân gian còn gắn trò chơi này với sự tích Hai Bà Trưng rèn luyện binh sĩ. Các cuộc tranh tài phết đều lôi cuốn phần đông người xem, mọi người cùng hò reo khuyến khích trong không khí ồn ào sôi động. Cũng vì thế mà có câu khẩu ngữ “ Vui ra phết ” .
8. Trò chơi đập niêu đất
Đập niêu đất cũng là trò chơi dân gian khá phổ cập ở nhiều làng quê miền Bắc. Trò chơi thường diễn ra ở sân đình hay trên sân rộng. Trước khi chơi, người ta trồng ở giữa sân hai chiếc cột cách nhau 5 m, buộc dây thừng nối 2 thân cột làm giá treo niêu. Một vạch mốc cách giá treo niêu khoảng chừng 3 đến 5 m được kẻ làm điểm xuất phát .
Trước khi chơi, trọng tài sẽ trao cho người chơi một chiếc gậy dài khoảng 50cm, những người tham gia chơi đứng dưới vạch mốc và bị bịt mắt nên họ phải định hình hướng đi và ước lượng khoảng cách treo niêu để đập cho trúng một trong những chiếc niêu đang treo trên dây. Người đập trúng niêu sẽ có được phần thưởng ghi trong mảnh giấy nhỏ trong chiếc niêu bị đập vỡ…
9. Trò chơi đi cầu kiều
Đi cầu kiều là một trò chơi rất đơn thuần mà không kém phần mê hoặc. Ở trò chơi này, người ta lựa chọn một bờ đất cao trên một hố đất rộng, bắc một đoạn tre làm cầu. Đoạn tre ấy một đầu nằm ghếch trên bờ đất, đầu kia buộc vào sợi thừng hay chão, dây buộc vào chiếc cột chôn vững chãi. Làm sao để chiếc cầu đung đưa khó đi .
Giải thưởng được treo trên cột, đến lượt ai, người đó leo cầu lấy thưởng. Có người mới leo được vài bước thì đã ngã. Có người ra tới mút đầu cầu lấy được thăng bằng nhưng khi với tay lấy giải thưởng thì loạng choạng lăn tùm xuống ao. Cuộc chơi càng hấp dẫn và kích thích sự hiếu thắng của mọi người.
10. Trò chơi chọi gà
Trò chơi chọi gà là một thú chơi tao nhã, vừa có tính tiêu khiển lại vừa khuyến khích việc chăn nuôi của nhà nông xưa. Đó là một thú chơi mà hầu hết ở các ngày Tết, ngày hội đều có.
Nhiều làng nổi tiếng vì chơi gà chọi như Đình Bảng ( Thành Phố Bắc Ninh ), Thổ Hà, Yên Phụ ( Yên Phong ) hay một số ít nơi khác ở cả 3 miền Trung, Nam, Bắc đều có. Trò chơi chọi gà yên cầu một sự kỳ công lớn của người nuôi từ việc chọn gà giống phải là gà chọi “ nhà nòi ” ! Lựa chọn kỹ gà bố, gà mẹ rồi đến khi trứng nở ra gà con lại được lựa từ hình dáng chân, mỏ, mình, đầu …
Những chú gà nòi được nuôi rất công phu và đưa chúng tập luyện với các chú gà chọi khác để làm quen dần với những trận chiến đấu .
Có những hiệp đấu của những cặp gà lê dài tới hàng tiếng đồng hồ đeo tay không phân thắng bại .
Source: https://bem2.vn
Category: TỔNG HỢP
