Xuống “âm phủ” để lấy nước

Một thiên niên kỷ trước, giếng bậc thang từng được xem là nền tảng cho cuộc sống ở các vùng khô hạn nhất của Ấn Độ.

A millennium ago, stepwells were fundamental to life in the driest parts of India.

Richard Cox đã đến tây bắc Ấn Độ đến viết các tài liệu nghiên cứu về những di tích ngoạn mục trong quá khứ này.

Richard Cox travelled to north-western India to document these spectacular monuments from a bygone era.

[external_link_head]

Trong thế kỷ thứ sáu và thứ bảy, các cư dân các quốc gia hiện đại của Gujarat và Rajasthan tây bắc Ấn Độ đã phát triển một phương pháp để có thể lấy nước ngầm sạch và tinh khiết trong mùa khô để uống, tắm rửa, nuôi gia súc và tưới tiêu.

During the sixth and seventh centuries, the inhabitants of the modern-day states of Gujarat and Rajasthan in north-western India developed a method of gaining access to clean, fresh groundwater during the dry season for drinking, bathing, watering animals and irrigation.

Tuy nhiên, ý nghĩa của phát minh này – giếng bậc thang – đã vượt xa ứng dụng thiết thực của nó.

However, the significance of this invention – the stepwell – goes beyond its utilitarian application.

Duy nhất cho khu vực này, giếng bậc thang thường có kiến ​​trúc khá phức tạp và khác nhau về kích thước và hình dạng.

Unique to this region, stepwells are often architecturally complex and vary widely in size and shape.

Trong thời kỳ hoàng kim của mình, giếng bậc thang là nơi tập hợp, giải trí, thư giãn và thờ cúng cho người dân trong làng trừ tầng lớp thấp nhất.

During their heyday, they were places of gathering, of leisure and relaxation and of worship for villagers of all but the lowest classes.

Hầu hết giếng bậc thang được tìm thấy nằm rải rác quanh khu vực sa mạc của bang Gujarat (nơi chúng được gọi là VAV) và Rajasthan (nơi chúng được gọi là baori), trong khi một số giếng vẫn còn tồn tại ở Delhi.

Most stepwells are found dotted round the desert areas of Gujarat (where they are called vav) and Rajasthan (where they are called baori), while a few also survive in Delhi.

Một số giếng nằm trong hoặc gần làng và là không gian công cộng cho cộng đồng; những giếng khác được bố trí bên cạnh những con đường là nơi nghỉ ngơi cho du khách.

Some were located in or near villages as public spaces for the community; others were positioned beside roads as resting places for travellers.

Như tên gọi của chúng, giếng bậc thang bao gồm một loạt các bậc bằng đá xếp chồng lên nhau từ mặt đất đến nguồn nước (thường là một tầng nước ngầm dưới lòng đất) vì nó rút xuống sau những cơn mưa.

As their name suggests, stepwells comprise a series of stone steps descending from ground level to the water source (normally an underground aquifer) as it recedes following the rains.

Khi mực nước đã cao, người dùng chỉ cần thiết để đi xuống một vài bước là có thể lấy được nước; khi mực nước ở mức thấp thì chúng ta phải bước xuống thêm vài tầng nữa.

When the water level was high, the user needed only to descend a few steps to reach it; when it was low, several levels would have to be negotiated.

Một số giếng là những hố mở rất rộng với hàng trăm bậc được lát ở mỗi bên dốc để đi và thường gồm rất nhiều tầng.

Some wells are vast, open craters with hundreds of steps paving each sloping side, often in tiers.

[external_link offset=1]

Những giếng phức tạp hơn, với những đoạn dài dẫn đến nguồn nước thông qua nhiều tầng khác nhau.

Others are more elaborate, with long stepped passages leading to the water via several storeys.

Được xây dựng từ đá và được chống đỡ bởi những cây cột, các giếng này cũng bao gồm các lều lớn để che du khách tránh cái nóng gay gắt nơi đây.

Built from stone and supported by pillars, they also included pavilions that sheltered visitors from the relentless heat.

Nhưng có lẽ điều ấn tượng nhất là những tác phẩm điêu khắc được trang trí phức tạp đã làm đẹp nhiều giếng bậc thang ở đây, cho thấy các hoạt động từ chiến đấu, nhảy múa cho đến các hoạt động hàng ngày như phụ nữ chải tóc hay khuấy bơ.

But perhaps the most impressive features are the intricate decorative sculptures that embellish many stepwells, showing activities from fighting and dancing to everyday acts such as women combing their hair or churning butter.

Qua các thế kỷ, hàng ngàn giếng được xây dựng khắp tây bắc Ấn Độ, nhưng phần lớn các giếng này hiện nay không còn sử dụng nữa, nhiều cái vô chủ và khô, vì nước ngầm đã được dùng để sử dụng cho công nghiệp và các giếng không còn nước ngầm nữa.

Down the centuries, thousands of wells were constructed throughout northwestern India, but the majority have now fallen into disuse; many are derelict and dry, as groundwater has been diverted for industrial use and the wells no longer reach the water table.

Điều kiện các giếng này đã không được giúp được gì trong các mùa khô gần đây: nam Rajasthan bị hạn hán tám năm giữa năm 1996 và 2004.

Their condition hasn’t been helped by recent dry spells: southern Rajasthan suffered an eight-year drought between 1996 and 2004.

Tuy nhiên, một số địa điểm quan trọng ở Gujarat gần đây đã được phục hồi trở lại, và chính quyền công bố vào tháng Sáu năm ngoái rằng họ sẽ có kế hoạch khôi phục lại giếng bậc thang khắp đất nước này.

However, some important sites in Gujarat have recently undergone major restoration, and the state government announced in June last year that it plans to restore the stepwells throughout the state.

Ở Patan, cố đô của đất nước, các giếng bậc thang của Rani Ki Vav (còn được gọi là giếng bậc thang nữ hoàng) có lẽ là ví dụ hiện tại tốt nhất.

In Patan, the state’s ancient capital, the stepwell of Rani Ki Vav (Queen’s Stepwell) is perhaps the finest current example.

Nó được xây dựng bởi nữ hoàng Udayamati trong thời gian cuối thế kỷ 11, nhưng bị đóng bùn sau một trận lụt ở thế kỷ thứ 13.

It was built by Queen Udayamati during the late 11th century, but became silted up following a flood during the 13th century.

Nhưng Khảo cổ học Ấn Độ đã bắt đầu khôi phục lại nó trong những năm 1960, và hiện nay nó vẫn còn trong tình trạng nguyên sơ.

But the Archaeological Survey of India began restoring it in the 1960s, and today it is in pristine condition.

Dài 65 mét, rộng 20 mét và sâu 27 mét, Rani Ki Vav được tô điểm bởi 500 tác phẩm điêu khắc khắc được chạm ở các hốc khắp công trình này.

At 65 metres long, 20 metres wide and 27 metres deep, Rani Ki Vav features 500 sculptures carved into niches throughout the monument.

Thật khó tin, vào tháng 1 năm 2001, cấu trúc cổ đại này sống sót sau một trận động đất 7,6 độ Richter.

Incredibly, in January 2001, this ancient structure survived an earthquake that measured 7,6 on the Richter scale.

Một ví dụ khác là giếng Surya Kuncl ở Modhera, phía bắc Gujarat, bên cạnh đền thờ Mặt Trời, được xây dựng bởi vua Bhima I năm 1026 để tôn vinh thần mặt trời Surya.

Another example is the Surya Kuncl in Modhera, northern Gujarat, next to the Sun Temple, built by King Bhima I in 1026 to honour the sun god Surya.

Nó thực sự giống như một cái bể chứa nước lớn (Kund có nghĩa là hồ chứa, ao) chứ không phải cái giếng, nhưng nó được tô điểm nổi bật bởi kiến ​​trúc giếng bậc thang, bao gồm bốn mặt của các bậc đi xuống đến đáy được xây theo dạng một hình học tuyệt đẹp.

It actually resembles a tank (kund means reservoir or pond) rather than a well, but displays the hallmarks of stepwell architecture, including four sides of steps that descend to the bottom in a stunning geometrical formation.

Các bậc thang là nơi chứa hơn 108 các miếu thờ nhỏ được chạm khắc phức tạp giữa các bậc.

The terraces house 108 small, intricately carved shrines between the sets of steps.

Vùng Rajasthan cũng có rất nhiều giếng.

Rajasthan also has a wealth of wells.

Thành phố cổ Bundi, 200 km về phía nam của Thành phố Jaipur, rất nổi tiếng với kiến ​​trúc của thành phổ lẫn các giếng bậc thang ở đây.

The ancient city of Bundi, 200 kilometres south of Jaipur, is renowned for its architecture, including its stepwells.

[external_link offset=2]

Một trong những ví dụ lớn hơn là Raniji Ki Baori, được xây dựng bởi nữ hoàng của vùng này, Nathavatji, năm 1699.

One of the larger examples is Raniji Ki Baori, which was built by the queen of the region, Nathavatji, in 1699.

Sâu 46 mét, rộng 20 mét và dài 40 mét, công trình được chạm khắc phức tạp là một trong 21 baoris (giếng bậc thang) được xây ở khu vực Bundi bởi nữ hoàng Nathavatji.

At 46 metres deep, 20 metres wide and 40 metres long, the intricately carved monument is one of 21 baoris commissioned in the Bundi area by Nathavatji.

Tại thị trấn đổ nát của Abhaneri, khoảng 95 km về phía đông của thành phố Jaipur, là Chand Baori, một trong những giếng sâu nhất và lâu đời nhất của Ấn Độ; về mặt thẩm mỹ có lẽ nó là một trong những giếng bậc thang ấn tượng nhất.

In the old ruined town of Abhaneri, about 95 kilometres east of Jaipur, is Chand Baori, one of India’s oldest and deepest wells; aesthetically it’s perhaps one of the most dramatic.

Được xây dựng vào khoảng 850 AD bên cạnh đền thờ của Harshat Mata, các baori này bao gồm hàng trăm bậc được xây ngoằn ngoèo chạy dọc theo ba cạnh của nó, dốc xuống 11 tầng, tạo thành một mô hình nổi bật khi nhìn từ xa.

Built in around 850 AD next to the temple of Harshat Mata, the baori comprises hundreds of zigzagging steps that run along three of its sides, steeply descending 11 storeys, resulting in a striking pattern when seen from afar.

Ở cạnh thứ tư, hành lang được hỗ trợ bởi những cây cột trang trí công phu có thể nhìn xuống các bậc phía dưới.

On the fourth side, verandas which are supported by ornate pillars overlook the steps.

Vẫn còn đang được công chúng sử dụng là giếng Neemrana Ki Baori, nằm ngay khỏi đường cao tốc Thành phố Jaipur-Delhi.

Still in public use is Neemrana Ki Baori, located just off the Jaipur-Delhi highway.

Xây dựng vào khoảng năm 1700, nó sâu chín tầng, với tầng cuối cùng nằm dưới nước.

Constructed in around 1700, it is nine storeys deep, with the last two being underwater.

Tại tầng trệt, có 86 hàng cột nơi du khách có thể đi xuống 170 bậc để tới nguồn nước sâu nhất ở đây.

At ground level, there are 86 colonnaded openings from where the visitor descends 170 steps to the deepest water source.

Ngày nay trải qua nhiều năm bỏ bê rất nhiều các công trình kỹ thuật thời trung cổ này đã được cứu vớt bởi Viện Khảo cổ học của Ấn Độ, và việc bảo quản chúng được xem rất quan trọng như là một phần của lịch sử phong phú của đất nước này.

Today, following years of neglect, many of these monuments to medieval engineering have been saved by the Archaeological Survey of India, which has recognised the importance of preserving them as part of the country’s rich history.

Khách du lịch đổ xô đến các giếng nước ở các nơi xa xôi của Tây Bắc Ấn Độ để nhìn kinh ngạc những tuyệt tác kiến ​​trúc có từ hàng trăm năm trước đây, như là một lời nhắc nhở về sự khéo léo lẫn nghệ thuật của nền văn minh cổ đại và giá trị của nước với sự tồn tại của con người.

Tourists flock to wells in far-flung corners of northwestern India to gaze in wonder at these architectural marvels from hundreds of years ago, which serve as a reminder of both the ingenuity and artistry of ancient civilisations and of the value of water to human existence.

Lược dịch từ bài reading IELTS: http://mini-ielts.com/414/reading/stepwells [external_footer]