Đức Phổ – Wikipedia tiếng Việt

Đức Phổ là một thị xã thuộc tỉnh Quảng Ngãi, Việt Nam.

Thị xã Đức Phổ nằm ở phía đông nam tỉnh Quảng Ngãi, cách thành phố Quảng Ngãi 48 km về phía nam, có vị trí địa lý :
Thị xã Đức Phổ có diện tích quy hoạnh 372,76 km², dân số năm 2019 là 150.927 người, tỷ lệ dân số đạt 405 người / km². [ 1 ]

Đức Phổ đã trở thành một cái tên quen thuộc với nhiều người; là nơi công tác, chiến đấu, hy sinh của liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm qua cuốn Nhật ký Đặng Thùy Trâm và đặc biệt là nền văn hóa Sa Huỳnh đã trở thành một thuật ngữ của ngành khảo cổ học. Đức Phổ còn là quê hương của Nguyễn Nghiêm, Trần Đức Lương…

Điều kiện tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Địa hình thị xã Đức Phổ khá phức tạp, phong phú, bị chia cắt mạnh, núi và đồng bằng xen kẽ, một số ít nhánh núi của dãy Trường Sơn chạy ra tận bờ biển. Có 3 dạng địa hình :

• Vùng bắc sông Trà Câu có địa hình tương đối bằng phẳng, là vùng trọng điểm sản xuất lúa
• Vùng nam sông Trà Câu đến núi Dâu có núi và đồng bằng xen kẽ, có nhiều sông, suối, địa hình phức tạp, chia cắt mạnh, độ dốc giảm từ tây sang đông, thường bị ngập úng vào mùa mưa
• Vùng nam núi Dâu đến đèo Bình Đê chủ yếu là đồi núi và có một số dãy núi chạy suốt ra bờ biển, có một ít đồng bằng nhỏ hẹp nằm cạnh các suối và xen kẽ với núi.

Trên địa phận thị xã Đức Phổ rải rác có những đồi núi như : núi Dâu, núi Cửa, một phần núi Lớn ( núi Dầu Rái ), núi Giàng, núi Bé, núi Xương Rồng, núi Chóp Vung, núi Nga, núi Mồ Côi, núi Diêm, núi Giàng Thượng, núi Giàng Hạ, núi Sầu Đâu, núi Khỉ, núi Chà Phun, núi Làng …Sông lớn nhất là sông Trà Câu, số còn lại chỉ là sông suối nhỏ bắt nguồn từ huyện Ba Tơ chảy về với đặc thù chung là diện tích quy hoạnh lưu vực hẹp, sông nhỏ, lòng dốc .

• Sông Trà Câu bắt nguồn từ vùng đông nam huyện Ba Tơ, đoạn trên gọi là sông Ba Liên hay sông Vực Liêm, chảy theo hướng tây – tây bắc đến đông – đông nam rồi đổ ra cửa biển Mỹ Á. Sông Trà Câu được coi là một trong những con sông lớn của tỉnh Quảng Ngãi.
• Sông Lò Bó bắt nguồn từ vùng núi phía nam huyện, có độ cao 300m, chảy theo hướng tây nam – đông bắc, diện tích lưu vực khoảng 36 km², chiều dài 27,8 km.
• Sông Thoa là chi lưu của sông Vệ, chảy qua địa bàn Mộ Đức và đông thị xã Đức Phổ, hợp dòng ở hạ lưu với sông Trà Câu đổ ra cửa biển Mỹ Á.
• Sông Trường dài 4 km, hợp với hạ lưu sông Lò Bó và cùng đổ ra cửa biển Mỹ Á.

Vùng dốc dọc sông Trà Câu, trên địa phận những xã Phổ Phong, Phổ Thuận, Phổ Văn, Phổ An, Phổ Quang có đồng bằng tương đối rộng, là vùng trọng điểm sản xuất lúa của Đức Phổ. Vùng đất nam sông Trà Câu đến núi Dâu và từ núi Dâu đến đèo Bình Đê chỉ có đồng bằng nhỏ hẹp, bị chia cắt, không thuận tiện cho sản xuất nông nghiệp .Đức Phổ có bờ biển dài trên 40 km, có 2 cửa biển Mỹ Á và Sa Huỳnh, là đầu mối giao thông vận tải đường thủy và là tụ điểm của nghề cá, đánh bắt cá và nuôi trồng món ăn hải sản .Ở dọc ven biển phía đông nam Đức Phổ có hai đầm lớn là đầm Lâm Bình và đầm An Khê. Đây cũng là hai đầm đáng kể nhất trong toàn tỉnh Quảng Ngãi. Đầm An Khê xưa còn gọi là đầm Cẩm Khê hay Phú Khê, nổi tiếng có nhiều cá ( cá Phú Khê – ngạn ngữ ) .Đức Phổ nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa gió mùa, có 2 mùa mưa nắng rõ ràng, mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12, mùa khô từ tháng 01 đến tháng 8. Có 2 mùa gió chính là gió mùa đông với hướng gió thông dụng là tây-bắc đến bắc và gió mùa hạ với hướng gió chính là đông đến đông nam. Tốc độ gió trung bình 2 – 4 m / s, nhiệt độ trung bình trong năm là 25,8 °C. Lượng mưa cả năm đạt 1.915 mm. Trên biển trung bình hằng năm có 135 ngày gió mạnh ( cấp 6 trở lên ) gây tác động ảnh hưởng đến thời hạn đi biển của ngư dân, nhất là vào những tháng từ tháng 11 đến tháng 01 năm sau .

Thời phong kiến[sửa|sửa mã nguồn]

Địa bàn Đức Phổ nằm trong huyện Khê Cẩm đời nhà Hồ, Mộ Hoa đời nhà Lê và Mộ Đức đời nhà Nguyễn. Năm 1890, vua Thành Thái cho cắt những xã ” Thượng bạn ” thuộc huyện Mộ Đức, đặt ra châu Đức Phổ thường trực nha Sơn phòng Nghĩa Định. Năm 1899 cắt 3 tổng Cảm Đức, Trí Đức, Triêu Đức gồm 79 xã, thôn thuộc tổng Quy Đức huyện Mộ Đức, sáp nhập vào Đức Phổ, đổi châu làm huyện thường trực tỉnh. Huyện Đức Phổ có 3 tổng : Phổ Cẩm, Phổ Tri, Phổ Văn, gồm 78 xã, thôn .

Sau năm 1945[sửa|sửa mã nguồn]

Huyện Đức Phổ đổi tên thành huyện Nguyễn Nghiêm, nhưng chỉ sau một thời hạn ngắn đổi lại là Đức Phổ. Các tổng cũng có sự đổi tên : tổng Phổ Cảm đổi là tổng Trần Kha, tổng Phổ Tri đổi là tổng Huỳnh Lầu, tổng Phổ Vân đổi là tổng Phan Bằng ( tên những nhà yêu nước địa phương ). Nhưng cũng chỉ sau một thời hạn ngắn thì quay lại tên cũ và xóa bỏ luôn cấp tổng. Đức Phổ được hoạch định lại đơn vị chức năng hành chính với 13 xã đều lấy chữ Phổ làm đầu : Phổ Phong, Phổ Thuận, Phổ Văn, Phổ Quang, Phổ An, Phổ Nhơn, Phổ Ninh, Phổ Hòa, Phổ Minh, Phổ Vinh, Phổ Khánh, Phổ Cường, Phổ Thạnh. Dưới xã là những thôn. Các thôn thường lấy lại tên làng xã cũ .Kể từ Hiệp định Genève 1954, sau khi tiếp quản đến năm 1958, chính quyền sở tại Hồ Chí Minh xây dựng Q. Đức Phổ, đổi tên gọi những xã, đặt hai xã mới, tổng số có 15 xã, vẫn lấy chữ Phổ ở đầu, nhưng đổi tên chữ sau :

• Xã Phổ Hòa đổi là xã Phổ Đại
• Xã Phổ Thuận đổi là xã Phổ Long
• Xã Phổ Văn đổi là xã Phổ Hưng
• Xã Phổ Phong đổi là xã Phổ Nghĩa
• Xã Phổ An đổi là xã Phổ Lợi
• Xã Phổ Quang đổi là xã Phổ Xuân
• Xã Phổ Ninh đổi là xã Phổ Bình
• Xã Phổ Minh đổi là xã Phổ Tân
• Xã Phổ Nhơn đổi là xã Phổ Phước
• Xã Phổ Cường đổi là xã Phổ Trang
• Chia xã Phổ Khánh thành hai xã Phổ Trung và Phổ Hiệp
• Chia xã Phổ Thạnh thành hai xã Phổ Thạch và Phổ Châu
• Xã Phổ Vinh đổi là xã Phổ Thành.

Chính quyền cách mạng vẫn gọi là huyện Đức Phổ và những tên xã như cũ. Riêng 2 xã Phổ Hiệp, Phổ Châu do chính quyền sở tại TP HCM tách lập vẫn được dùng và cũng được gọi là Phổ Hiệp, Phổ Châu .

Sau năm 1975[sửa|sửa mã nguồn]

Sau 30 tháng 4 năm 1975, huyện Đức Phổ thuộc tỉnh Nghĩa Bình vẫn giữ nguyên địa giới hành chính với 12 xã như thời Pháp thuộc, gồm có : Phổ An Quang, Phổ Cường, Phổ Hòa, Phổ Khánh, Phổ Minh, Phổ Nhơn, Phổ Ninh, Phổ Phong, Phổ Thạnh, Phổ Thuận, Phổ Văn và Phổ Vinh .Ngày 24 tháng 3 năm 1979, chia xã Phổ An Quang thành 2 xã : Phổ An và Phổ Quang. [ 2 ]Ngày 12 tháng 3 năm 1987, xây dựng thị xã Đức Phổ ( thị xã huyện lỵ huyện Đức Phổ ) trên cơ sở kiểm soát và điều chỉnh một phần diện tích quy hoạnh và dân số của 3 xã : Phổ Hòa, Phổ Minh và Phổ Ninh. [ 3 ]Ngày 30 tháng 6 năm 1989, tỉnh Quảng Ngãi được tái lập từ tỉnh Nghĩa Bình, huyện Đức Phổ thuộc tỉnh Quảng Ngãi. [ 4 ]Ngày 23 tháng 6 năm 1999, xây dựng xã Phổ Châu trên cơ sở 1.985 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 4.675 nhân khẩu của xã Phổ Thạnh. [ 5 ]Ngày 10 tháng 3 năm 2003, nhà nước phát hành Nghị định số 20 / NĐ-CP. [ 6 ] Theo đó, kiểm soát và điều chỉnh 1.019 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên của xã Phổ Phong thuộc huyện Đức Phổ về xã Ba Liên thuộc huyện Ba Tơ quản trị .Sau khi kiểm soát và điều chỉnh, xã Phổ Phong còn lại 5.407 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 9.177 người, huyện Đức Phổ còn lại 37.167 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên và 147.427 người .Ngày 2 tháng 2 năm năm nay, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 99 / QĐ-BXD về việc công nhận thị xã Đức Phổ lan rộng ra ( gồm thị xã Đức Phổ và 6 xã ) đạt tiêu chuẩn đô thị loại IV .Ngày 28 tháng 12 năm 2018, Bộ kiến thiết xây dựng quyết định hành động công nhận toàn huyện Đức Phổ ( gồm thị xã Đức Phổ và 14 xã thuộc huyện Đức Phổ ) là đô thị loại IV. [ 7 ]Cuối năm 2019, huyện Đức Phổ có 15 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm thị xã Đức Phổ ( huyện lỵ ) và 14 xã : Phổ An, Phổ Châu, Phổ Cường, Phổ Hòa, Phổ Khánh, Phổ Minh, Phổ Nhơn, Phổ Ninh, Phổ Phong, Phổ Quang, Phổ Thạnh, Phổ Thuận, Phổ Văn, Phổ Vinh .Ngày 10 tháng 1 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phát hành Nghị quyết số 867 / NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp những đơn vị chức năng hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Quảng Ngãi ( nghị quyết có hiệu lực thực thi hiện hành từ ngày 1 tháng 2 năm 2020 ) [ 1 ]. Theo đó :

• Thành lập thị xã Đức Phổ trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của huyện Đức Phổ.
• Thành lập phường Nguyễn Nghiêm trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của thị trấn Đức Phổ.
• Chuyển 7 xã: Phổ Hòa, Phổ Minh, Phổ Ninh, Phổ Quang, Phổ Thạnh, Phổ Văn và Phổ Vinh thành 7 phường có tên tương ứng.

Sau khi xây dựng, thị xã Đức Phổ có 8 phường và 7 xã như lúc bấy giờ .
Thị xã Đức Phổ có 15 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có 8 phường : Nguyễn Nghiêm, Phổ Hòa, Phổ Minh, Phổ Ninh, Phổ Quang, Phổ Thạnh, Phổ Văn, Phổ Vinh và 7 xã : Phổ An, Phổ Châu, Phổ Cường, Phổ Khánh, Phổ Nhơn, Phổ Phong, Phổ Thuận .
Đức Phổ xuất phát từ kinh tế tài chính nông ngư lỗi thời, tuy nhiên có điều kiện kèm theo tự nhiên và xã hội để tăng trưởng kinh tế tài chính khá tổng lực. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tài chính khá nhanh, nhưng nông, lâm, ngư nghiệp ( đa phần là nông nghiệp ) vẫn chiếm tỷ trọng khá cao. Các ngành kinh tế tài chính cơ bản như công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ ngày càng tăng trưởng, nhưng vẫn chưa chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính .Cơ cấu kinh tế tài chính Đức Phổ di dời theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp – kiến thiết xây dựng, thương mại – dịch vụ, giảm tỷ trọng nông – ngư – lâm nghiệp. Tỷ trọng ngành nông – lâm – ngư nghiệp từ 58,3 % năm 2000, năm 2004 giảm còn 52,4 %, đến năm năm ngoái giảm còn 10.9 %. Ngành thương mại – dịch vụ từ 20,7 % năm 2000 lên 25,7 % năm 2004, đến năm ngoái đạt 39,6 %. Ngành công nghiệp – thiết kế xây dựng từ 20,8 % năm 2000 tăng lên 25,7 % năm 2004, đến năm ngoái đạt 49,5 % .Đến năm 2005, nông – lâm – ngư nghiệp vẫn là nghành kinh tế tài chính quan trọng nhất của Đức Phổ, tổng giá trị sản xuất nông – lâm – thủy hải sản là 975.579 triệu đồng, trong đó thủy hải sản chiếm đến 370.667 triệu đồng, kế đến là nông nghiệp 247.034 triệu đồng, lâm nghiệp 11.442 triệu đồng. Xét về lao động thì toàn huyện Đức Phổ năm 2005 có 81.460 người, trong đó lao động ở ngành nông lâm nghiệp là 56.261 người, ở ngành thủy hải sản là 8.538 người, công nghiệp và kiến thiết xây dựng là 7.191 người, dịch vụ là 9.470 người .Đến năm năm ngoái, tổng giá trị sản xuất toàn huyện đạt 7356,9 tỷ đồng, tăng trưởng 18,7 % so với năm năm trước. Trong đó :- Nông lâm thủy hải sản đạt 803,4 tỷ đồng ( chiếm 10,9 % )

– Công nghiệp Xây dựng đạt 3.638,5 tỷ đồng (chiếm 49,5%)

– Thương mại dịch vụ đạt 2.915 tỷ đồng ( chiếm 39,6 % )Thu nhập trung bình đầu người năm năm ngoái ước đạt 50 triệu đồng / người, tăng 25 % so với năm năm trước .
Nhìn chung, điều kiện kèm theo tự nhiên ở Đức Phổ không thuận tiện như một số ít huyện khác trong tỉnh Quảng Ngãi cho sản xuất nông nghiệp, nhất là về độ phì nhiêu của đất đai và yếu tố nguồn nước tưới. Trước năm 1945, nghề nông ở Đức Phổ có phương pháp sản xuất lỗi thời, ruộng đất hầu hết tập trung chuyên sâu trong tay địa chủ phong kiến. Nghề nông trong thời kỳ này mang nặng đặc thù tự cấp, tự cung tự túc. Theo Quảng Ngãi tỉnh chí ( Nam Phong tạp chí, 1933 ) của Nguyễn Bá Trác và những tác giả thì ở thời gian này Đức Phổ có 13.244 mẫu 8 sào điền, 3.856 mẫu 9 sào thổ, trong đó có đất lúa 10.084 mẫu ( 3.630,24 ha ), thu hoạch hằng năm được 6.280 tấn lúa trong tổng số 44.070 tấn của toàn tỉnh. Năm 1932, Đức Phổ có 600 mẫu đất mía, 600 mẫu đất trồng khoai sắn. Toàn huyện có 21 đập, tưới cho tổng diện tích quy hoạnh khoảng chừng 4.970 mẫu, lớn nhất là đập Vực Tre ở xã An Ninh tưới cho khoảng chừng 500 mẫu, đập Liên Chiểu ( ở Kim Giao ), đập Làng ( ở Diên Trường ), đập Đồng Nghê ( ở Nho Lâm và Hiển Văn ), đập Đồng Đồ ( ở Hòa Thịnh, Đông Ôn ), đập Lâm Bình ( ở Hiển Tây, Thanh Hiếu ) mỗi đập tưới 400 mẫu .Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, nông dân được chia ruộng đất, nghề nông đã có những chuyển đổi mới. Nông dân trồng lúa và những loại cây lương thực khác, cạnh bên đó còn trồng bông, dệt vải, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Trong kháng chiến chống Mỹ, về cơ bản nghề nông ở Đức Phổ vẫn tăng trưởng như trước kia. Riêng về thủy lợi có những bước biến hóa về tưới tiêu, nhờ có những loại máy bơm thay cho việc tưới bằng tay thủ công trước đây. Đồng ruộng cũng phần nào có máy móc thay cho sức kéo trâu, bò. Nhờ những biến hóa đó mà hiệu suất lúa và hoa màu có sự ngày càng tăng nhất định .Nông nghiệp Đức Phổ từ 1975 – 2005 tăng trưởng trong điều kiện kèm theo quốc gia tự do thống nhất. Ruộng đất được chia đều cho nông dân đã thôi thúc sản xuất tăng trưởng. Từ 1975 – 1985 hình thành những hợp tác xã nông nghiệp, ruộng đất được đưa vào hợp tác để sản xuất chung, nhưng do cách tổ chức triển khai chưa tương thích nên nông nghiệp không tăng trưởng, đời sống của nông dân còn thấp và gặp nhiều khó khăn vất vả. Năm 1981 khi chính sách ” khoán 100 ” sinh ra, sau đó là ” khoán 10 ” được triển khai, ruộng đất được giao khoán cho nông dân thì nông nghiệp đã có bước tăng trưởng, đời sống của người nông dân được nâng cao rõ ràng. Hiện nay, nông nghiệp ở Đức Phổ tăng trưởng khá tổng lực theo hướng sản xuất sản phẩm & hàng hóa. Ngành chăn nuôi được tăng nhanh. Hệ thống tưới tiêu như hồ Liệt Sơn, hồ Núi Ngang … được kiến thiết xây dựng, lan rộng ra, mạng lưới hệ thống kênh mương nội đồng Thạch Nham được thiết kế xây dựng và ngày càng hoàn thành xong nhằm mục đích bảo vệ diện tích quy hoạnh tưới tiêu dữ thế chủ động cho việc tăng trưởng sản xuất và vật nuôi, cây xanh trên địa phận huyện .Tính ở thời gian năm 2005, sản lượng lương thực có hạt của Đức Phổ đạt 52.412 tấn ( trong đó hầu hết là lúa ), trung bình lương thực đầu người đạt 342 kg / người / năm ( 6 ). Về cây công nghiệp, mía có diện tích quy hoạnh 1.512,5 ha, sản lượng đạt 73.351 tấn, cây mì có diện tích quy hoạnh 1.282 ha, hiệu suất đạt 197,1 tạ / ha, sản lượng 25.265 tấn. Cây đậu phụng có diện tích quy hoạnh gieo trồng là 306 ha, hiệu suất trung bình 13,9 tạ / ha, sản lượng 426 tấn .Trong chăn nuôi, năm 2005 Đức Phổ có đàn trâu 1.234 con, đàn bò 29.469 con, lợn 58.817 con. Trâu nuôi nhiều nhất ở xã Phổ Cường ( 635 con ), những xã Phổ Văn, Phổ Thuận, Phổ Phong ( đều trên 100 con ) ; bò nuôi nhiều ở những xã Phổ Khánh ( 3.578 con ), Phổ Phong ( 2.850 con ), Phổ Thuận ( 2.765 con ) ; lợn nuôi nhiều nhất ở những xã Phổ Ninh ( 6.700 con ), Phổ Văn ( 6.530 con ), Phổ Khánh ( 6.460 con ), Phổ Thạnh ( 5.570 con ) .
Xa xưa ở Đức Phổ tăng trưởng một cách tự nhiên. Rừng có diện tích quy hoạnh khá lớn, động thực vật, lâm sản khá nhiều mẫu mã. Những loại sản phẩm của rừng phần nhiều ship hàng nhu yếu hoạt động và sinh hoạt của con người. Trong kháng chiến chống Mỹ, rừng bị tàn phá nhiều, động thực vật cũng còn lại rất ít. Ngày nay, lâm nghiệp được chú trọng và ngày càng tăng trưởng vận tốc trồng rừng, như phủ xanh đất trống đồi núi trọc được tăng nhanh, đặc biệt quan trọng là rừng phòng hộ ven biển và những dự án Bất Động Sản trồng rừng đã và đang được tiến hành có kế hoạch. Năm 2003, diện tích quy hoạnh rừng phòng hộ của Đức Phổ tại 4 xã là 1.839 ha. Diện tích rừng trồng mới là 300 ha. Dự án trồng rừng KFW6 đang được tiến hành. Năm 2004, trồng 856 ha, chăm nom rừng 800 ha, trong đó có 100 ha rừng phòng hộ. Sản lượng gỗ rừng trồng khai thác cả năm là 25.200 m3, độ bao trùm rừng là 21 %. Tính đến năm 2005, trồng rừng 500 ha, chăm nom rừng 1.459 ha, khoanh nuôi rừng tái sinh 2.246 ha .
Đức Phổ có bờ biển khá dài và có hai cửa biển, thuận tiện cho ngư nghiệp tăng trưởng. Ngư nghiệp lâu nay được xem là một thế mạnh của thị xã. Từ xưa, nghề cá luôn đóng một vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế tài chính của nhân dân Đức Phổ. Từ sau năm 1975, ngư nghiệp Đức Phổ đã được tăng trưởng hơn trước, trở thành một ngành kinh tế tài chính mũi nhọn của huyện, góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng của ngành thủy hải sản Quảng Ngãi nói chung. Bên cạnh việc đánh bắt cá và chế biến món ăn hải sản, ngư nghiệp còn có thêm một số ít nghề mới như : nuôi trồng thuỷ sản, nuôi tôm trên cát, nuôi cá nước ngọt trên những hồ nước. Năm 2003, toàn huyện có 690 tàu đánh cá, sản lượng khai thác là 31.545 tấn cá, tôm, cua, món ăn hải sản khác, diện tích quy hoạnh nuôi trồng thủy hải sản là 75 ha, sản lượng nuôi trồng là 431,7 tấn. Năm 2004, sản lượng thủy hải sản khai thác là 36.300 tấn ; năm 2005 tăng lên 42.000 tấn, trong đó xã Phổ Thạnh chiếm 26.463 tấn, xã Phổ Quang 5.071 tấn, còn lại là những xã Phổ Vinh, Phổ Châu, Phổ An. Năm 2005, Đức Phổ có số tàu đánh cá 1.050 chiếc với tổng hiệu suất là 87.195 CV, trong đó xã Phổ Thạnh cao tuyệt đối với 671 chiếc có tổng hiệu suất 66.308 CV, xã Phổ Quang có 195 chiếc với tổng hiệu suất 8.824 CV, còn lại 4 xã khác ( Phổ An, Phổ Khánh, Phổ Châu, Phổ Vinh ) số tàu đều dưới 100 chiếc và tổng hiệu suất đều dưới 700CV. Ngành nuôi trồng thủy hải sản ở Đức Phổ cũng nổi trội trong toàn tỉnh Quảng Ngãi. Diện tích nuôi trồng thủy hải sản 304,3 ha, trong đó diện tích quy hoạnh nuôi tôm là 94,3 ha ( diện tích quy hoạnh nuôi tôm trên cát 46,6 ha, gấp 2,3 lần năm 2003 ). Sản lượng thủy hải sản nuôi trồng là 515 tấn, trong đó tôm 410 tấn. Việc nuôi cá lồng ở những hồ, đầm ở những xã có hiệu suất cao. Năm 2005, ngành nuôi trồng thủy hải sản vẫn liên tục tăng trưởng, với diện tích quy hoạnh 381 ha, sản lượng 1.181 tấn món ăn hải sản, đa phần là tôm. Các xã nuôi thủy hải sản mạnh nhất là Phổ Quang ( diện tích quy hoạnh 60,2 ha tôm, sản lượng 489,4 tấn ), Phổ Khánh 91,7 ha ( có 31,7 ha tôm, sản lượng 280,7 tấn ), Phổ Vinh, Phổ An, Phổ Minh, Phổ Hòa, Phổ Thạnh ( 8 ). Thủy sản là một ngành kinh tế tài chính mũi nhọn của Đức Phổ. Đức Phổ luôn đứng đầu về sản lượng thủy hải sản so với những huyện khác, có số tàu thuyền cao nhất. Trong tổng giá trị sản xuất thủy hải sản năm 2005, thì đánh bắt cá vẫn chiếm tỷ suất tiêu biểu vượt trội so với nuôi trồng ( 285,455 tỷ đồng so với 85,092 tỷ đồng ), mặc dầu ngành nuôi trồng thủy hải sản cũng khá tăng trưởng .
Sa Huỳnh là nơi sản xuất muối lớn nhất ở Quảng Ngãi. Năm 1932 có 7.000 tấn muối được xuất cảng ra quốc tế và nhiều nơi trong nước. Hiện nay, Đức Phổ có 100 ha ruộng muối, có năng lực sản xuất từ 10 – 15 nghìn tấn trong năm. Song do chưa tìm được thị trường tiêu thụ, Ngân sách chi tiêu không không thay đổi, tiến trình làm muối bị nhìn nhận không bảo vệ chất lượng nên sản lượng muối sản xuất chỉ dừng ở mức 7.500 tấn ( 2004 ), 8.000 tấn ( 2005 ). Diêm dân làm muối ở Sa Huỳnh gặp rất nhiều khó khăn vất vả và đứng trước rủi ro tiềm ẩn bỏ làm muối vì giá muối rất thấp ( Năm năm nay, 1 kg muối giá 200 đồng ) .

Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Đức Phổ có nhiều cụm công nghiệp, làng nghề, như làng muối Sa Huỳnh, khu công nghiệp Phổ Phong, cụm công nghiệp Sa Huỳnh, cụm công nghiệp Đồng Làng. Nghề thủ công bằng tay truyền thống đã có từ xưa ở Đức Phổ như : nghề dệt ở Thạch Bi ( Sa Huỳnh ) ; nghề gốm ở Thanh Hiếu, Chỉ Trung ; nghề mộc, nghề đan võng ở Hội An, Mỹ Thuận ; nghề bạc bịt tháp, chén khay đĩa ở Chỉ Trung. Ở vùng biển có những nghề : làm cá khô, tôm khô, mực khô, nước mắm, đan lưới, đánh nhợ ở Sa Huỳnh. Ngoài ra còn có những nghề như : nghề nấu đường bằng tay thủ công, nghề làm bún, làm bánh tráng. Ngày nay có nhiều nghề công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp như : sản xuất vật tư thiết kế xây dựng, gạch ngói, đá chẻ, đá hoa, đóng và sửa chữa thay thế tàu thuyền. Tiểu thủ công nghiệp tăng trưởng những làng nghề : làm chổi đót ở Phổ Phong, Phổ Thuận, Phổ Văn ; làm gốm ở Phổ Khánh. Ở xã Phổ Phong đã hình thành khu công nghiệp. Tại Phổ Phong có nhà máy sản xuất đường có hiệu suất trên 1.000 tấn / ngày, nhà máy sản xuất gạch ngói Phổ Phong sản xuất 14 triệu viên / năm ( đã ngừng hoạt động giải trí do thua lỗ ) .Năm 2004, giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của Đức Phổ đạt 225,076 tỷ đồng, trong đó khu vực ngoài quốc doanh đạt 128,752 tỷ đồng, tàu thuyền đóng mới 30 chiếc, sản lượng muối ráo đạt 7.500 tấn, sản xuất đá kiến thiết xây dựng đạt 74.600 m3, tỷ suất hộ dân sử dụng điện 97 %. Năm 2005, giá trị sản lượng công nghiệp tăng lên 302,670 tỷ đồng, trong đó khu vực kinh tế tài chính ngoài nhà nước chiếm 192,623 tỷ đồng. Sản xuất công nghiệp thành viên có 2.209 cơ sở với 5.820 lao động .Mục tiêu từ năm 2006 – 2010, Đức Phổ sẽ ưu tiên thiết kế xây dựng 3 vùng kinh tế tài chính động lực : tăng trưởng TT thị xã Đức Phổ lên đô thị loại IV để xây dựng thị xã Đức Phổ, thiết kế xây dựng vùng kinh tế tài chính văn hóa Sa Huỳnh và khu công nghiệp Phổ Phong, góp thêm phần vào việc tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của Đức Phổ nói riêng, của tỉnh Quảng Ngãi nói chung .

Thương mại – dịch vụ[sửa|sửa mã nguồn]

Việc kinh doanh xưa ở Đức Phổ thường diễn ra ở những chợ, như chợ Trà Câu, chợ Cây Chay, chợ Bàu Cối, chợ Giếng Thí, chợ Sa Huỳnh. Việc mua và bán lúc bấy giờ mang tính tự cấp, tự cung tự túc trong một khu vực, ít mang yếu tố kinh doanh chuyên nghiệp. Cũng có một số ít người đi buôn núi, lên giao lưu trao đổi sản phẩm & hàng hóa với bà con người Hrê trên nguồn Ba Tơ và một số ít người sắm ghe bầu đi buôn vào Nam, ra Bắc .Thương mại thời nay tăng trưởng nhờ mạng lưới hệ thống những chợ xã, có ba TT thương mại của huyện là thị xã Đức Phổ, thị tứ Sa Huỳnh ( ở phía nam ) và thị tứ Trà Câu ( ở phía Bắc ) .Năm 2004, tổng mức kinh doanh bán lẻ sản phẩm & hàng hóa và lệch giá dịch vụ của Đức Phổ đạt 487,6 tỷ đồng, năm 2005 là 580,25 tỷ đồng. Toàn huyện có 4.452 cơ sở kinh doanh thương mại, dịch vụ ( trong đó có 2.492 cơ sở kinh doanh bán lẻ ) với 5.172 lao động. Một đề án tăng trưởng thương mại – dịch vụ – du lịch sẽ được thực thi trong thời hạn đến, giúp dịch vụ du lịch tăng trưởng đúng hướng và phát huy được tiềm năng, đạt hiệu suất cao cao nhất trong tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của huyện .
Địa bàn thị xã Đức Phổ từng có lớp dân cư cổ là gia chủ của nền Văn hóa Sa Huỳnh ( niên đại cách nay 2.500 – 3.000 năm ). Lớp dân cư này sống ở ven biển bằng nghề chài lưới và một số ít ít làm ruộng. Tiếp theo dân cư Văn hóa Sa Huỳnh, thị xã Đức Phổ còn có dân cư Chămpa, lớp dân cư này liên tục sống ở ven biển và cụm lại theo từng xóm nhỏ. Một số nơi trong thị xã thời nay còn rải rác một số ít mộ của người Chăm xưa và dấu tích còn lại duy nhất của người Chăm trên mảnh đất này là bi ký Chăm ở thành phố Thạnh Đức 1, phường Phổ Thạnh .Cư dân Việt định cư trên địa phận thị xã Đức Phổ từ khá sớm ( thế kỷ XV – XVI ). Họ sống hầu hết bằng nghề nông, ngư nghiệp, diêm nghiệp, kinh doanh, mang đặc trưng của văn hóa truyền thống vùng ven .Thị xã Đức Phổ có dân số, tỷ lệ dân số trung bình so với những huyện đồng bằng của tỉnh Quảng Ngãi. Tính đến năm 2005, số dân, tỷ lệ dân số những xã, phường như sau :

Thống kê cho thấy có sự chênh lệnh khá lớn về dân số, tỷ lệ dân số trên địa phận thị xã, do sự chi phối của địa hình, điều kiện kèm theo tự nhiên hơn là do nghề nghiệp .Về dân số, đông dân nhất là những phường Phổ Thạnh, Phổ Ninh và những xã Phổ Cường, Phổ Khánh, Phổ Thuận, Phổ An .Về tỷ lệ dân số, ngoài phường Nguyễn Nghiêm tập trung chuyên sâu cao về tỷ lệ, thì phường Phổ Văn và xã Phổ Thuận thuộc hạng cao nhất nhưng lại là những xã, phường sống đa phần bằng nông nghiệp. Các xã, phường có dân số sống bằng ngư nghiệp là chính, như : Phổ Thạnh, Phổ Quang, Phổ Vinh, Phổ An tuy tỷ lệ dân số có cao nhưng không cao nhất như thường thấy, bởi trên địa phận phần lớn là đồi núi, dân số sống tập trung chuyên sâu theo từng khu vực nhỏ. Các xã Phổ Phong, Phổ Nhơn và phường Phổ Hòa có tỷ lệ dân số khá thấp cũng vì đất đai trồng trọt ít và đồi núi chiếm phần nhiều diện tích quy hoạnh tự nhiên .
Thị xã Đức Phổ có đường Thiên Lý Bắc – Nam, sau này là Quốc lộ 1 chạy qua, dọc theo chiều dài của thị xã ; có Quốc lộ 24 nối từ Quốc lộ 1 lên tỉnh Kon Tum chạy qua thị xã ở khu vực xã Phổ Phong ; đường tàu Bắc – Nam song song với Quốc lộ 1. Xưa kia, những phương tiện đi lại giao thông vận tải đường thủy có sông Trà Câu thông thương miền xuôi với miền ngược, tuy nhiên lúc bấy giờ vì lòng sông cạn nên khá hạn chế. Có hai cửa biển Mỹ Á và Sa Huỳnh là đấu mối giao thông vận tải đường thủy quan trọng, đồng thời là tụ điểm của nghề cá .Hiện nay, thị xã Đức Phổ đang triển khai bêtông hóa giao thông vận tải nông thôn. Năm 2004, cơ bản hoàn thành xong xây đắp 18 tuyến đường ở những xã với tổng chiều dài 17,9 km. Đường huyện đã nhựa cứng được 51,6 km, đường xã được nhựa cứng hóa 33,06 km. Về vững chắc hóa kênh mương, năm 2004 thiết kế xây dựng 6 tuyến kênh với chiều dài 6,231 km, góp thêm phần ship hàng cho việc tăng trưởng sản xuất của nhân dân thị xã .Trước năm 1975, điện chỉ có ở những cơ quan chính quyền sở tại địch, Q. lỵ hoặc những tụ điểm dân cư dọc Quốc lộ 1, dùng máy phát điện nhỏ. Sau 1975, mạng lưới điện được kéo về huyện. Đến nay tại những xã, thôn, xóm 97 % số hộ đã được dùng điện cho hoạt động và sinh hoạt và sản xuất .Về liên lạc, thời phong kiến đến thời Pháp thuộc, việc thông tin liên lạc đa phần bằng ngựa trạm và có những dịch trạm. Ở Đức Phổ có trạm Nghĩa Quán ( ở xã Quán Sứ ), trạm có một tá dịch coi sóc và 1 lính trạm chuyên chuyển công văn, thư từ trong địa phương huyện. Nhìn chung thông tin liên lạc thời kỳ này chuyên ship hàng cho việc công, thông dụng trong nhân dân vẫn là dùng thư tay hay nhắn miệng cho người ở xa. Chính vì thế, thông tin liên lạc thời kỳ này chưa có công dụng so với kinh tế tài chính – xã hội. Trải qua thời kháng chiến, thời chính quyền sở tại Hồ Chí Minh, đến thời nay, cùng với vận tốc tăng trưởng khoa học công nghệ tiên tiến toàn thế giới, ngành thông tin liên lạc đã tăng trưởng nhanh gọn với kỹ thuật công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển, văn minh. Hiện nay bưu điện huyện có 1 bưu cục TT, 2 bưu cục cấp III, có 12 điểm bưu điện văn hóa xã, 3 đại lý đa dịch vụ và hơn 70 đại lý điện thoại thông minh được phân bổ tại những vùng nông thôn. Tính đến năm 2005, số máy điện thoại thông minh cố định và thắt chặt trên mạng đã có 10.296 máy, số máy điện thoại di động 1.230 máy. Tổng doanh thu của Bưu cục Đức Phổ là 2.150 triệu đồng ( phần đông là thu từ dịch vụ điện chính ). Các dịch vụ bưu chính viễn thông phong phú và tiện ích của mạng internet đã phân phối ngày càng cao nhu yếu sử dụng của cán bộ và nhân dân địa phương, góp thêm phần quan trọng vào quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, nâng cao dân trí và thực thi công nghiệp hóa – văn minh hóa quốc gia .Đây cũng là địa phương có dự án Bất Động Sản Đường cao tốc Quảng Ngãi – Tỉnh Bình Định đang được kiến thiết xây dựng đi qua .
Thị xã Đức Phổ có những thắng cảnh đẹp như : Bãi biển Sa Huỳnh ( cũng chính là nơi tiên phong tìm ra những dấu tích mộ chum của nền văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ), bia đá khắc chữ Phạn ( làng Thạch Bi ) và nơi được biết đến nhiều hơn cả là thắng cảnh Châu Me với những ghềnh đá và bờ biển thoai thoải, nước trong xanh .

Các bài hát về Đức Phổ[sửa|sửa mã nguồn]

• Mùa xuân Đức Phổ (Trương Quang Lục)
• Hát về Đức Phổ quê ta (Văn Chừng)
• Đức Phổ khúc hát tự hào (Trần Hữu Pháp)

Người nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

• Nhà chí sĩ Nguyễn Nghiêm
• Nhà chính trị Trần Đức Lương
• Nhà văn, nhà báo Nguyễn Vỹ
• Diễn viên Hồ Bích Trâm

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

http://www.quangngai.gov.vn/vi/DucPho/Pages/qnp-ducphotrothanhthixa-qnpnd-797-qnpnc-0-qnpsite-1.html#

Tên các tuyến đường và công trình công cộng trên địa bàn huyện Đức Phổ, huyện Đức Phổ

Source: https://bem2.vn
Category: TỔNG HỢP