Ho khan kéo dài cảnh báo bệnh gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Xuân Cường – Khoa Hồi sức cấp cứu – Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ có 14 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực hồi sức cấp cứu và chống độc.

Ho khan kéo dài là tình trạng ho nhưng không khạc ra đờm, dù người bệnh có thể ho nhiều và dữ dội. Tuy nhiên vẫn có trường hợp người bệnh nuốt đờm hoặc vì không muốn khạc hoặc không biết khạc đờm.

Ho khan kéo dài cần chú ý đến các bệnh lý như: Bệnh liên quan đến thanh quản, viêm tai, viêm xương chũm mạn tính. Ho khan kéo dài cũng có thể là do ung thư phế quản, thường xảy ra ở người có thâm niên hút thuốc lá, thuốc lào lâu năm (thường trên 10 năm). Đặc biệt, ho khan còn do các bệnh ở tổ chức kẽ của phổi như: xơ phổi, phù phổi bán cấp, ung thư phổi, lao kê hoặc do tràn dịch mạn tính màng phổi. Thêm vào đó, ho khan kéo dài cũng có thể là do một số chất độc gây kích thích trực tiếp cơ chế miễn dịch dị ứng (hen). Ngoài ra, ho khan còn do tác dụng phụ của một số thuốc, đặc biệt là thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp (coversyl) sử dụng lâu năm.

Triệu chứng ho khan kéo dài vào ban đêm, ban ngày chỉ ho khan không có dấu hiệu của cảm cúm hay viêm họng, tuy nhiên khi ngủ trưa hoặc ban đêm lại bị ho, ngứa họng và ho dai dẳng liên tục. Tình trạng này diễn ra thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ, khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi và dễ cáu kỉnh, hiệu suất làm việc sẽ bị ảnh hưởng. Tình trạng ho về đêm ở người lớn có thể do các yếu tố sau đây tác động:

• Hen suyễn: Hầu hết bệnh nhân bị bệnh hen suyễn có thể gặp phải các vấn đề hô hấp như ho khan kéo dài. Vì vậy, dấu hiệu ho khan về đêm cũng có thể là triệu chứng ban đầu của bệnh hen suyễn. Những triệu chứng của bệnh hen suyễn xuất hiện và biến mất phụ thuộc vào các hoạt động và yếu tố bên ngoài tác động. Đặc biệt, những triệu chứng hen suyễn đầu tiên thường là ho và thở rít, triệu chứng thường tái đi, tái lại và thường nặng về đêm, khi gắng sức hoặc khi gặp lạnh. Cơ thể bị nhiễm lạnh, cảm cúm hoặc bị nhiễm trùng đường hô hấp có thể gây bùng phát bệnh hen suyễn, khi đó bệnh nhân cảm thấy khó thở, thở rít, ho khan hoặc ho khạc đờm tăng, cảm giác nặng ngực…
• Viêm xoang: Khi bị viêm xoang, các xoang bị tắc gây ngạt mũi, các chất nhầy từ xoang chảy xuống mặt sau của cổ họng. Vào ban ngày các dịch nhầy này được xì ra hoặc tự trôi xuống đường tiêu hóa, nhưng về ban đêm dịch nhầy rất dễ bị ứ lại nơi cổ họng và gây ho. Chứng nghẹt mũi do viêm xoang khiến người bệnh phải thở bằng miệng khi ngủ khiến cổ họng bị khô, rát và bị ho về đêm.
• Trào ngược axit trong bệnh trào ngược dạ dày thực quản (hay còn gọi là GERD) cũng gây ho khan kéo dài. Khi nằm xuống, axit gây khó tiêu và ợ nóng trong dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, tràn qua phổi, dẫn đến ho khan liên tục. Nếu nguyên nhân gây ho khan kéo dài vào về ban đêm đã được xác định là do trào ngược, hãy cố gắng ăn ít hơn vào bữa chiều tối, khi ngủ nên gối cao đầu để việc trào ngược sẽ giảm đi và giảm bớt ho.

Ho khan nhiều lần, kế tiếp nhau thành từng cơn trong một thời gian ngắn, điển hình là cơn ho gà: bệnh nhân sẽ ho liền một cơn sau đó hít một hơi dài và tiếp tục ho từng cơn nữa. Cơn ho kéo dài sẽ gây tăng áp lực trong lồng ngực, gây ứ huyết tĩnh mạch chủ trên, khiến cho bệnh nhân bị đỏ mặt, tĩnh mạch cổ nổi phồng, cơn ho có thể làm chảy cả nước mắt, đôi khi còn gây ra phản xạ nôn ói. Người bệnh bị ho gà có thể kèm theo đau ê ẩm ngực, lưng và bụng do các cơ hô hấp bị co bóp quá mức.

Ho khan ra máu là tình trạng ho kèm theo máu xuất hiện. Ho ra máu có nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh viêm phổi cấp và mạn tính, ung thư phổi… Ho ra máu có thể xảy ra đột ngột trong lúc bệnh nhân cảm thấy khỏe mạnh hoặc sau khi vừa hoạt động mạnh. Thông thường, 90% trường hợp ho ra máu là do bệnh lao phổi tiến triển, thường kèm ho kéo dài, sốt nhẹ, sút cân. Nếu ho ra máu một chút ít và lẫn trong đờm, ho tái phát một vài lần mà không kèm sốt hoặc không sút cân thì cũng nên nghĩ đến bệnh lao.

Ho có thể chỉ là một biểu hiện sinh lý bình thường của cơ thể với một tác nhân kích ứng nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo của một bệnh lý nghiêm trọng, đặc biệt với đổi trẻ em và người cao tuổi. Cần phải hết sức lưu ý khi ho khan kéo dài, có kèm theo sốt, khó thở, tím tái, suy kiệt…

Nếu người bệnh ho khan kéo dài trên 5 ngày, bất kể là tình trạng ho như thế nào cũng cần phải đi khám ngay. Nếu ho kéo dài trên 3 tuần, điều trị bằng thuốc không giảm, ho có kèm theo sốt hoặc ho có đờm xanh, nâu gỉ, vàng, ho ra máu, hơi thở nông hoặc đau ngực khi ho, đây có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nguy hiểm, cần được thăm khám và xử trí kịp thời tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm, Vinmec thăm khám và điều trị các bệnh lý tai mũi họng thông thường, các khối u vùng đầu mặt cổ, dị tật bẩm sinh vùng tai mũi họng bằng các phương pháp nội – ngoại khoa tối ưu nhất cho bệnh nhân, cả trẻ em và người lớn. Đến với Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, bệnh nhân sẽ nhận được sự thăm khám trực tiếp, tận tình, chuyên nghiệp và có thể hoàn toàn yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện