1.1 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
[external_link_head]1.1.1 Khái niệm nền, móng
a. Nền công trình
Nền công trình là chiều dày lớp đất, đá nằm dưới đáy móng, có tác dụng tiếp thu tải trọng công trình bên trên do móng truyền xuống từ đó phân tán tải trọng đó vào bên trong nền.
Một cách đơn giản có thể hiểu nền là nửa không gian phía dưới đáy móng, còn một cách cụ thể thì phải hiểu nền là một không gian có giới hạn dưới đáy móng. Giới hạn này gần giống với hình bóng đèn hoặc hình trái xoan, nó bắt đầu từ đáy móng và phát triển tới độ sâu Hnc từ đáy móng. Hnc gọi là chiều sâu nén chặt và được xác định từ điều kiện tính lún móng. Tại độ sâu đó, ứng suất gây lún bằng 1/5 lần (bằng 1/10 lần đối với đất yếu) ứng suất do trọng lượng bản thân đất gây ra
 |
| Nền công trình |
b. Móng công trình
Móng công trình là một bộ phận kết cấu bên dưới của công trình, nó liên kết với kết cấu chịu lực bên trên như cột, tường… Móng có nhiệm vụ tiếp thu tải trọng từ công trình và truyền tải trọng đó phân tán xuống nền.
Mặt tiếp xúc giữa đáy móng với nền bắt buộc phải phẳng và nằm ngang (khôngcó độ dốc). Mặt này được gọi là đáy móng. Khoảng cách h từ đáy móng tới mặt đất tự nhiên gọi là chiều sâu chôn móng.
Vì nền đất có cường độ nhỏ hơn nhiều so với vật liệu bê tông, gạch , đá… nên phần tiếp giáp giữa công trình và nền đất thường được mở rộng thêm, phần này được gọi là móng (có thể gọi là bản móng). Để tiết kiệm vật liệu, người ta thường giật cấp hoặc vát góc móng.
Đối với móng BTCT thường gồm các bộ phận sau:
– Giằng móng (đà kiềng): Có tác dụng đỡ tường ngăn bên trên và làm giảm độ lún lệch giữa các móng trong công trình. Khi giằng móng được kết hợp làm dầm móngđể giảm độ lệch tâm móng thì phải tính toán nó như một dầm trong kết cấu khung.
– Cổ móng : Kích thước cổ móng có thể bằng với cột tầng trệt nhưng thường được mở rộng thêm mỗi phía 2,5 cm để tăng lớp bê tông bảo vệ cốt thép trong cổ móng.
– Móng (bản móng, đài móng): Thường có đáy dạng chữ nhật, bị vát có độ dốc vừa phải, được tính toán để có kích thước hợp lý (tính toán trong chương 2, 3).
– Lớp bê tông lót: Thường dày 100, bê tông đá 4×6 hoặc bê tông gạch vỡ, vữaximăng mác 50÷100, có tác dụng làm sạch, phẳng hố móng, chống mất nước xi măng, ngoài ra nó còn làm ván khuôn để đổ bê tông móng.
– Cuối cùng là nền công trình
1.1.2 Phân loại nền, móng
a. Phân loại nền
* Có hai loại là nền thiên nhiên và nền nhân tạo.
Nền thiên nhiên: Là nền đất với kết cấu tự nhiên, nằm ngay sát bên dưới móng chịu đựng trực tiếp tải trọng công trình do móng truyền sang và khi xây dựng công trình không cần dùng các biện pháp kỹ thuật để cải thiện các tính chất xây dựng của nền.
Nền nhân tạo: Khi các lớp đất ngay sát bên dưới móng không đủ khả năng chịu lực với kết cấu tự nhiên, cần phải áp dụng các biện pháp nhằm nâng cao khả năng chịu lực của nó như:
– Đệm vật liệu rời như đệm cát, đệm đá thay thế phần đất yếu ngay sát dưới đáymóng để nền có thể chịu đựng được tải trọng công trình.
– Gia tải trước bằng cách tác động tải trọng ngoài trên mặt nền đất để cải tạo khảnăng chịu tải của nền đất yếu, nhằm làm giảm hệ số rỗng của khung hạt đất.
– Ngoài ra có thể gia tải trước kết hợp với biện pháp tăng tốc độ thoát nước bằng các thiết bị thoát nước như giếng cát hoặc bấc thấm nhằm rút ngắn thời gian giảm thể tích lỗ rỗng đối với đất yếu có độ thấm nước kém.
– Cọc vật liệu rời như cọc cát nhằm làm giảm hệ số rỗng của khung hạt đất do cátcó độ thấm nước tốt giúp tăng cường độ của đất nền.
– Sợi hoặc vải địa kỹ thuật, được trải một hoặc nhiều lớp trong nền các công trình đất đắp hoặc trong các lớp đệm vật liệu rời để tăng cường khả năng chịu kéo và giảm độ lún của đất nền.
– Phụt vữa xi măng hoặc vật liệu liên kết vào vùng nền chịu lực để tăng lực dính giữa các hạt đất và giảm thể tích lỗ rỗng.
– Cột đất trộn xi măng (phương pháp DCM – deep cement mixing), một số loại thiết bị khoan đặc biệt cho phép trộn đất yếu với xi măng hình thành các cột đất trộn ximăng ứng dụng trong gia cố nền đường trên đất yếu, thành hố đào móng.
 |
| Hình: Cột đất trộn xi măng để gia cố thành hố đào móng |
b. Phân loại móng
[external_link offset=2]Có nhiều cách phân loại móng khác nhau:
– Phân loại theo vật liệu móng: Móng bằng gỗ (cọc gỗ), gạch, đá hộc, bê tông, bêtông cốt thép, thép…
– Phân loại theo độ cứng của móng: Móng cứng, móng mềm.
– Theo phương pháp chế tạo móng: Móng đổ toàn khối, móng lắp ghép, bán lắp ghép.
– Theo đặc tính chịu tải: Móng chịu tải trọng tĩnh, móng chịu tải trọng động(thường gặp là móng máy).
– Phân loại theo độ sâu chôn móng vào đất: Móng nông, móng sâu.
+ Móng nông: Là các loại móng được thi công trên hố đào trần, sau đó lấp đất lại,độ sâu chôn móng không quá lớn thường từ 1,5÷3m, nhiều trường hợp đặc biệt chiều sâu chôn móng có thể chọn 5÷6m.
Trong thực tế, ta có thể phân biệt móng nông dựa vào tỷ lệ giữa độ sâu chônmóng và bề rộng móng (h/b). Tuy nhiên, tỷ lệ định lượng là bao nhiêu cũng chưa thật rõ ràng. Chính xác nhất là dựa vào phương diện làm việc của đất nền, khi chịu tải tr ọng nếu không tính đến ma sát hông của đất ở xung quanh với móng thì đó là móngnông, ngược lại là móng sâu.
Một số loại móng nông thường gặp: Móng đơn (móng đơn đúng tâm, lệch tâm, móng chân vịt), móng băng dưới tường, móng băng dưới cột (móng băng một phương,móng băng giao thoa), móng bè.
 |
| Hình: Móng băng giao thoa và móng đơn |
+ Móng sâu: Là các loại móng mà khi thi công không cần đào hố móng hoặc chỉ đào một phần rồi dùng thiết bị thi công để hạ móng đến độ sâu thiết kế. Nó thường dùng cho các công trình có tải trọng lớn.
Các loại móng sâu thường gặp: Móng cọc (đóng, ép), cọc khoan nhồi, cọc barét,móng giếng chìm, giếng chìm hơi ép…
 |
| Hình: Ép cọc và đài cộc sau khi đổ bê tông |
* Tài tài liệu đầy đủ tại đây!
Các vấn đề cơ bản về nền móng công trình: [external_footer]
